Nieuwsbief 1 van Willem Snapper vanuit Mali

Ik heb deze tekst integraal toegestuurd aan diegenen die op mijn email-lijst staan.
Goede kans dat u onderstaande tekst al hebt gelezen.
Wilt u op de verzendlijst komen, stuur me even een mailtje: wsnapper@mopti.nl

Wij zijn op 19 november vertrokken van Amsterdam naar Sévaré bij Mopti in Mali, waar wij op 6 december na een fantastische reis aankwamen. Waarschijnlijk kunt u binnenkort genieten van Jiek's fantastische verhaal. Maar dat is nog niet helemaal uitgekristalliseerd. De nieuwsbrief begint dus bij het scheiden van de markt, Gerard, Erik en Jiek keren terug naar Nederland en Willem blijft achter.

Het afscheid
Het is donderdag 21 december. Bakary en ik zijn vanmiddag teruggekomen uit Bamako, waar we Gerard, Jiek en Erik op het vliegtuig hebben gezet. Maandag zijn we in één ruk naar Bamako gereden met z'n vijven. Dat is 650 kilometer, voor het grootste deel een goede weg. Alleen het gedeelte van Ségou naar Bamako is wat smaller en er is meer verkeer. Niet ongevaarlijk, de weg is lang en van alles maakt gebruik van de weg, zoals daar zijn een luxe Porche Boxer, vrachtwagens waarvan de achterkant soms wel een halve meter uit het spoor van de voorwielen loopt, meters hoog beladen, soms vervaarlijk overhellend. Autobussen die elkaar met halsbrekende toeren proberen in te halen, kleinere busjes volgestouwd met mensen en bagage. Het loopt verder tegen het Tabaski-feest aan, ik dacht 31 december, en dat betekent dat elke overgebleven plek nog wordt ingenomen door een dikke ram, die onze nieuwe jaar niet gaat halen en op onterende wijze wordt vervoerd. Verder fietsen en bromfietsen, ossekarren, ezelkarren en paard-en-wagens, ook oneigenlijk beladen met alles wat je kunt verzinnen. Ook hier ontbreken de schapen niet. Dan steken ook zeer regelmatig kuddes koeien, schapen, geiten en ezels de weg over, het liefst als je er met een snelheidje van 100 km per uur aan komt. Maar met enige voorzichtigheid en opperste concentratie lukt het wel.
We sliepen bij de katholieke missie, midden in de stad, met z'n vijven in een slaapzaaltje. Prima en redelijk goedkoop: 7,50 per persoon. Dinsdag bezoek aan het museum. Dat is in 2003 helemaal gerenoveerd en is best de moeite waard. Naast een tentoonstelling van Malinese textiel was het geexposeerde geloof ik niet anders dan toen ik er in 1993 was. Toch leuk. 's-Middags met Erik en Bakary op fornuis en ijskast uitgeweest. 's-Avonds ter afwisseling na mislukt gezoek naar een ander restaurant, toch maar weer bij de Libanees gegeten. Na een uurtje toepen, de jongens naar de luchthaven van Bamako gebracht. Het vliegtuig vertrok om half vier in de ochtend. Het afscheid verliep toen toch wel snel, ze gingen naar binnen en verdwenen voor ik er egenlijk erg in had. Bakary en ik zijn teruggereden naar de missie en ik had een onrustige nacht. Bakary is niet een geluidloze slaper, hij maakt zagende geluiden, waarbij horen en zien je bijkans vergaat. Het klinkt niet gezond, soms denk ik dat zijn longen naar buiten komen. Zelf heeft hij geen last, zegt hij en slaapt uitstekend, hij wel. Maar ja je kan het hem natuurlijk niet kwalijk nemen. Vanacht hoop ik beter te slapen, hoewel.......
Woensdag met Bakary op stap voor het witgoed. Bakary zou het afdingen regelen. Hij is daar minder goed in als ik had gehoopt. Uiteindelijk de twee apparaten gekocht voor ongeveer 700 Euro, fornuis met gril(!) en een grote ijskast met twee deuren. Het fornuis paste niet in de auto en moest op het dak. Een behoorlijke windvanger. Verder in Bamako in een supermarkt geweest, waar je echt alles kan kopen. Maar ja, ik moet er nog wel 650 kilometer mee op pad. In elk geval maar een paar flessen whisky, en een stuk Parmesan. In Ségou ook weer bij de missie overnacht en vandaag terug in Sévaré. Bakary heeft vandaag het grootste stuk gereden, hij heeft de smaak te pakken. Hij heeft zijn rijbewijs nog maar net. Een kwestie van betalen, rondje op een stuk zand, 50 Euro, c'est tout. Maar mijn vroegere activiteiten als rij-instructeur kwamen nu weer van pas. En hij deed het niet slecht. Maar ik zit ook graag achter het stuur. In San, op de helft van de etappe heb ik het stuur weer van hem overgenomen, maar na een kilometer of dertig begon hij verwoede pogingen te doen om weer terug achter het stuur te kruipen. En de laatste 90 kilometer heb ik hem maar laten rijden. Hij rijdt nog niet echt goed, is overdreven voorzichtig, waardoor hij zichzelf in problemen brengt. Duidelijk gebrek aan rijles en aan ervaring. Maar hij leert snel. In Sévaré werd ik verwelkomd door een hele partij muizen. Dat is niet echt prettig. Ik lag net even een uurtje te slapen en voelde ik er eentje over mijn voet lopen. Moet ik echt korte metten mee maken. Morgen op vergif uit. Nu terwijl ik zit te tikken loopt er ook steeds eentje om me heen, om de dooie dood niet bang. En ik hoop dat ze mij vannacht het leven niet zuur maken.
Morgen aan het eind van de dag ga ik naar Mopti en probeer ik bij Bakary mijn email te lezen. Tegelijk ook even naar de post, want Anetty vertelde door de telefoon dat ze een kaart had gestuurd. Boite Postal 209 in Mopti (dus niet Sévaré!). Aangezien er nauwelijks post zal komen, graag eerst een mailtje, dan weet ik dat ik op een gegeven moment moet gaan kijken.
Tijdens de autorit terug had ik Gerard al weer aan de telefoon, hij was de fotos op zijn computer kwijt, of ik dat nog kon oplossen, ik hoop dat ik nog een backup heb. Na een min of meer voorspoedige terugreis, wilden alledrie volgens Gerard eigenlijk liefst zo snel mogelijk terug, weg van het leven van alledag, weg van de kou. Het is natuurlijk ook wel een abrupt einde van een bijzonder avontuur, ook voor mij trouwens.
Ik zit hier nu te tikken in mijn eentje met Jigsaw Puzzle van de Rolling Stones, Moussa bracht mij weer een grote schotel met plantin (bakbanaan) en twee gebakken vissen. Lekker, maar véél en véél te veel. Een vis heb ik op, de graten en de helft van de banaan gooi ik straks over de muur, daar is morgen niets van terug te vinden, ik krijg het benauwd als ik dit allemaal naar binnen moet werken. De rest stop ik in de koelkast en eet ik morgen, als hij tenminste hopelijk niet met weer een nieuwe schaal komt. Het is een vreemd probleem in een land waar echt mensen met honger rond lopen!
Ik geloof trouwens dat ik een muis het huis uitgewerkt heb. Een uurtje geleden heb ik alles dichtgedaan, de buitendeur opengezet en de muis met een bezem onder zachte drang naar de buitendeur geleid, ik weet het niet zeker, er zitten onder sommige deuren toch wat dunne kieren. Daar kan hij misschien onderdoor gegaan zijn. Maar sinds een uur heb ik nu geen enkele muis gezien. Who knows, qui sait. Ik had er overigens ook een keer twee achter elkaar aan zien lopen. Dus ik ben bang dat er echt nog minimaal eentje is.
Zojuist belde Erik ook nog, had ook een computerprobleem met zijn Mac, een hele hard disk van 500Mb kwijt! Verder nog gezellig even zitten praten, de verbinding was net als vanmiddag uitermate goed, nauwelijks echo. Mijn telefoonnummer 0900 1473 na de medeling 002235298869 en een hekje. Het kost 25 cent per minuut en het werkt alleen vanaf je vaste telefoon!
Vrijdag de 21e. De kortste dag, dat scheelt hier misschien ook wel een kwartier met de langste. Ik heb goed geslapen, voor het eerst in mijn bed beneden. Het matras van een 8 cm dikte is te dun, dus ik heb er maar een inflatable matrasje op gelegd. Lekker rustig, nauwelijks blaffende honden. En geen hinder van muizen. De deur van mijn slaapkamer blijft in elk geval potdicht. Ik heb goede hoop dat ik de andere muis ook nog het huis uit kan werken. Dat die er wel is blijkt uit de nieuwe muizekeuteltjes op het aanrecht. Vanmorgen bij de Libanees een gasfles gekocht en inmiddels het eerste keteltje water gekookt. De benzinebranders kunnen in de berging.
Het is vandaag behoorlijk winderig. Er zit daardoor ook veel stof in de lucht. De auto van Gerard staat nog steeds op de binnenplaats en die is inmiddels roodbruin gekleurd. Ik heb de auto aan Moussa gegeven, hij is er al een paar keer mee naar Mopti geweest. Het is lekker weer, niet te warm, nog niet althans. Het was de afgelopen tijd heerlijk weer, mijn thermometer binnen geeft continu een waarde van ongeveer 25 graden.
Vanmorgen was ik ook even op de markt van Sévaré voor tomaten en citroenen. Tot mijn verbazing zag ik iemand met een gehaktmolen. Wat ze daar door propten stond me niet erg aan, maar daar kan ik wel met vlees terecht! Dat biedt perspectieven.
Voorlopig stop ik ermee. Ik ga in de loop van de middag naar Mopti om te internetten. En misschien om mijn visum te verlengen. Dat verloopt over een kleine twee weken. Dat moet ik niet vergeten.
Nou tot ziens, spreeks of mails.
Liefs Willem. En ook alvast wat betere wensen.

Zaterdag 23 december
Ik was een dag in de war, hierboven.
Het internet gisteren was weer uitermate beroerd. Ik heb mijn email binnengehaald en een paar mailtjes verstuurd met voorgekookte tekst en dat binnen anderhalf uur. Joseph, de direkteur van de school was er niet, ik wil hem vragen of hij een voordeliger internet-connectie kent dan de commerciële. Als hij daar geen antwoord op heeft moet ik toch misschien gaan voor de 175 euro per maand en aanleg voor schrik niet 4500 euries. Bakary zou dat graag hebben voor zijn internetcafé, hij vraagt mij om het bij hem te installeren. Maar dan moet ik de hele tijd naar Mopti, da's lastig.
Goed geslapen vannacht, geen muizen, wel geluiden die iets doen vermoeden. Maar ik denk eigenlijk dat het hagedissen zijn, die muggen vangen bij het raam. Goede geluiden waarschijnlijk. Toch waren er weer sporen in de keuken. Ik heb nu ontdekt dat er een andere buitendeur is met een redelijke kier eronder, waar kleine muizen vermoedelik makkelijk onderdoor kunnen. Ik ga kijken of ze een betonnen drempeltje kunnen aanbrengen.
Vanmorgen de tijdelijke koelkast teruggebracht naar de school en boodschappen gedaan: vlees en knoflook op de markt. Het vlees heb ik laten malen, ik heb dus gehakt! Ik ga vanavond saus maken voor pasta. Ik heb tenslotte ook een stuk Parmesan. Verder heb ik gembersiroop, mijn vrienden vonden dat niet lekker. Ik heb een fles gevuld met water en daar siroop bij gedaan, in de ijskast, heerlijk, doet mij denken aan mijn eerste Afrika-reis, toen er op de markt in Mopti een kraampje stond met ijskoude gemberlimonade, het werd geserveerd in oude conservenblikken, we konden er niet genoeg van krijgen.
Met een beetje fantasie is er dus veel mogelijk. Verder eieren gekocht, pakje boter, wat frisdranken, pringels.
Het is vandaag warmer dan gisteren, het is 11 uur en de temperatuur loopt binnen al naar de 28 graden, ik drink ook meer. Meestal gewoon het water uit kraan. Tot nu toe ben ik nog niet ziek geweest, eigenlijk alleen de eerste dag in Sévaré, ik leek een beetje misselijk toen en had wat lichte hoofdpijn, volgens mij allemaal vanwege de vermoeidheid van de reis.

Zondag 24 december.
Het belooft een rustige dag. Sékou de gardien is katholiek en komt zeggen dat hij naar de mis gaat. Hij vat zijn taak zeer gedegen op. Hij is altijd in de buurt, dag en nacht geloof ik. Ik weet niet eens wanneer hij slaapt. Overdag in elk geval niet. Ik weet ook niet waar hij slaapt. Ik vermoed in het ledikant dat op de cour staat. Als hij weg moet voor een boodschap of, komt hij dat altijd zeggen. Hij is bijzonder behulpzaam, als ik thuis kom met een kratje bier is hij er als de kippen bij, grist het uit mijn handen en sjouwt hem naar de keuken. Ik geef hem af en toe iets extra's. Gisteren heb ik een grote watermeloen gekocht voor hem, vandaag heb ik de kinderen een lolly gegeven. Iedereen blij.
Vanmorgen heb ik wat klusjes aan de auto gedaan. Wat een genot zo op je eigen terrein. Je kunt alles laten liggen. Ik hoef niet bang te zijn dat er wordt gejat, zoals in de Gerard Dou. Ik heb de imperiaal van de auto gehaald, voorlopig niet nodig. En ook de zij-deur gemaakt, die sloot een beetje moeilijk, de Peugeotgarage in Amsterdam had het euvel niet kunnen verhelpen.
Verder heb ik de kast die ik in de auto had gebruikt om de meer waardevolle spullen naar Afrika te vervoeren vertimmerd tot een muisvrije keukenkast. En met Bakary een pilsje gedronken bij de Libanees. Je zit daar op een balkon boven het belangrijkste kruispunt van Sévaré. Op de hoek staat een politiehokje met drie agenten erin. Af en toe hoor ik snerpend gefluit, als ze iemand willen doen stoppen. Doorrijden is er niet bij, want op hun kleine brommertjes hebben ze je zo te pakken. Op welke gronden ze mensen aanhouden is mij volstrekt onduidelijk. Want een auto zonder enige verlichting laten ze lopen en een luxe fourwheeldrive wodt op papieren gecontroleerd. Als er ook maar iets niet klopt wordt alles in het werk gesteld om het slachtoffer geld afhandig te maken. De dreiging om op het politiebureau de hoge bekeuring te moeten betalen, neigt velen ernaar ondershands een paar biljetten richting oom agent te schuiven. Alletwee blij: het slachtoffer komt er met een luttel bedrag vanaf en de agent heeft weer een bijdrage voor de aanschaf van een schaap voor het Tabaski-feest. Althans dat alles volgens Bakary. Hij zegt dat na het feest de agenten nog maar sporadisch op hun post zijn. Ik word dit maal verder met rust gelaten.
Gisteren heb ik dus een heerlijke pasta-saus gemaakt met de gehakt die ik op de markt had gekocht. De spagetti was heerlijk, ook door de aanwezigheid van de Parmesaanse kaas. En vanavond was ik snel klaar, want ik had eten voor drie dagen. Om half negen kwam dan Moussa met een pan met een hele kip en groentes.........., bewaren maar voor morgen of overmorgen.
Maandag 25 december, 1e kerstdag. Schoon uit de douche, brood in de oven, La vache qui rit met een tomaatje, broodje Hollandse pindakaas, kop toebroek, het lijkt wel de Gerard Dou. Sékou komt goedemorgen wensen. Ik lees verder in het geweldige verslag van Jiek van de reis. Moussa komt mij ook elke dag een goede dag wensen, bonjour papa, bien dormi papa......... Omhelzing en dan gaat hij naar zijn winkel in Mopti.
De muizen zijn weg. Ik vond een verdwaalde pinda op de grond: het bewijs, geen keuteltjes meer op de aanrecht. Gisteren heb ik met een stuk hout nog een paar kieren gedicht. Fijn gevoel.

Dinsdag 26 december 2006
Gisteravond terug uit Mopti haalde Moussa mij in met de petit cadeaux expresse2. Vreemde gewaarwording. En toen ik gisteravond thuis kwam trof ik een bedenkelijke lucht aan. Deed me denken aan de lijkenlucht die we overal troffen op de weg door Mauretanië. In de emmer die ik strategisch had opgesteld onder de aanrecht trof ik een grote dode muis aan. Sékou heeft hem afgevoerd. Wat zo'n klein beestje kan stinken. Vreemd hoe snel het beest was overleden, ik keek geregeld in de emmer.
Het is tweede kerstdag, gisteren twee telefoontjes, de eerste van Saskia en Peter, en de tweede van Mar, Petra en Carla, net toen ik in Mopti op weg naar Guinna uit de auto stapte.
Erg leuk, verbindingen waren redelijk en we hebben gezellig gekletst.
Vandaag met Moussa naar de transiteur voor de auto. Maar we moeten terug naar de ONT voor het tijdelijk kenteken. Het is me niet helemaal duidelijk. De meneer van de ONT is er echter niet en of we dan vanmiddag maar terug komen.
Ik heb daarna een gesprek met Joseph, de directeur van de school. Hij verwacht de container as vrijdag, hij is gesignaleerd in Ouagadougou, ik zou denken, die is morgen wel hier. Het kan verkeren. Over internet is hij duidelijk. De school heeft slechts een modemverbinding. Men wacht op de ADSL, hij vertelt dat er in eerste instantie een lijntje is getrokken van Dakar naar Kayes, dan Bamako en vandaaruit gaat het verder, de lijn ligt in elk geval tot aan Ségou, het duurt misschien nog een flink poosje voor aleer het Mopti zal bereiken. ik denk nu toch serieus over mijn eigen modemverbinding. De investering voor de directe lijn is wel erg hoog!
Volgens Joseph is een visum geen probleem. Ik trek maar meteen de stoute schoenen aan en vertrek naar Mopti, alwaar mij zonder blikken of blozen een visum voor een jaar wordt gegeven, multiple entree ook nog. Ik ben heel blij. Geen gehannes met land uit en in. Klaar. Jippie zou Jiek zeggen.
De rest een beetje echt Afrika. In het chassisnummer van de auto blijkt een 5 voor een s te zijn verwisseld. Dat moet worden veranderd. Verder moeten er in Mopti bij de Trésor zegels worden gekocht. Helaas de zegels zijn op. Maar bij de Impôts (Belastingen) kun je ze vinden. Kantoor blijkt gesloten om 10 over drie, hoewel ze officieel pas om 4 uur dicht gaan. Beetje bellen en er komt og iemand helpen. We rijden terug naar Sévaré, maar daar blijkt het kantoor ook net dicht te zijn. Morgen maar weer. Ik heb nu dringend geld nodig, vandaag was het echt te druk bij de BNDA, morgen dan. En zo verstrijkt een dag van weinig aktiviteiten, maar toch de hele dag bezig. Pilsje dan maar.

Dinsdag 27 december
Het was vannacht werkelijk koud, de thermometer gaf een mininmum van 14 graden. Het is tijdelijk zullen we maar zeggen. Vanmorgen vroeg op en om 8 uur zat ik bij de bank, ondanks de drukte. Er waren maar 70 mensen voor me. Dus het viel mee. Om 10 uur had ik mijn geld en had ik geld overgemaakt naar Afribone voor mijn internetverbinding.
Er valt heel wat te zien wat zich allemaal bij de bank afspeelt. Het meest opvallend zijn de mensen met tulbands die hun geldzaken komen regelen. In Nederland hoef je zo een bank niet binnen te lopen. Dan gaan onmiddellijk alle alarms af. Hun gezichten zijn totaal onherkenbaar, een bivakmuts doet het minder goed. Sommigen halen dan pakken geld tevoorschijn van heb ik jou daar. Geld tellen duurt eindeloos. De bank controleert ook nog op valse biljetten. Meestal krijg je een voorgeteld pak bankbiljetten, natellen doe ik maar niet, ik heb teveel vertrouwen. Naast de zwarten komen er ook diverse blanken, meestal ontwikkelingswerkers. Zo ook een vrouw van begin dertig met een gigantische cowboy-hoed op, zo weggelopen uit een Amerikaanse film. Een andere vrouw (denk ik) gekleed in Afrikaanse kleren, lange jurk, jogging broek eronder en ook haar gezicht verborgen door een tulband. Ik weet nooit wat ik van zo iemand moet denken. Mijn voorkeur is toch gewoon eigen kleding, ik hoef mijzelf niet zo nodig te kleden als een allochtoon. Ik ben nou eenmaal een toubab (blanke).
Na de bank heb ik Moussa opgehaald om de douaneformaliteiten voor de auto's verder te regelen. De 'S' bracht nog heel wat oponthoud. We moesten in elk geval nog weer een keer op en neer naar Mopti. Maar goed, rond enen was dan toch alles geregeld. Vanmiddag een uurtje geslapen, en daarna mijn internetvebinding geprobeerd. Jippie (Jiek) hij doet het. Dat maakt het leven in elk geval een stuk simpeler. Voor de verandering de heerlijkste spagetti met saus en Parmsan. Glaasje wodka om het te vieren.
's-Avonds nog gezellig Calvados gedronken met Bakary.

Donderdag 28 december.
Mijn ochtend begint met het internet, nieuwe mail. Dagafschriften van de banken gedownload en mijn boekhouding bijgewerkt. Sékou 30.000 CFA betaald, zijn maandsalaris. Bakary betaalt zijn aide (hulp in de uishouding) 4.000 CFA, maar zij eet wel mee en heeft een van de bijhuisjes als woning. Maar het blijft niet veel. 1000 CFA is iets meer dan 1,50 Euro.
Naar Mopti gereden en met Moussa een autoverzekering afgesloten. 60.000 CFA voor een heel jaar. In Nederland betaalde ik 3 keer zoveel en dan nog na 75% korting ivm schadevrij rijden. Bij Guinna het internet-cafe de instellingen van de modem aangepast, Bakary beklaagde zich ernstig over de onbetrouwbare en vooral langzame verbinding. Hoop dat het helpt. Gegeten bij een Afrikaans restaurannetje om de hoek. Terug naar Sévaré dij Madou 3 tafels besteld voor mijn coputers voor 60.000 CFA. Onderweg reed een autobus voor mij tegen een voorligger op, die een charrète wilde inhalen. Mopti-Sévaré is misschien wel de gevaarlijkste weg van Mali. Maar ook de straatjes in Mopti zelf zijn niet mals. Het verkeer is chaotisch, eindeloos veel voetgangers, handkarren, paard-en wagens, fietsen en bromfietsen en taxi's, veel taxi's, zeker op een dag als vandaag: marktdag.
Ik krijg weer een SMS-je uit Nederland, dat is het enige dat ik weet. Ik kan ze niet lezen en ik zie ook niet van wie ze komen. Jammer, het werkt niet.

Vrijdag 29 december
Gisteren nog een beetje geinternet, het gaat wel erg langzaam steeds. Keer op keer verbreekt dan de verbinding ook nog. Niet meer warm gegeten, na twee wodka's was ik zo moe dat ik daar geen zin meer in had. Maar broodje met gekookt ei fietste er ook wel in. Vroeg gaan slapen. Vanmorgen heb ik het rustig. Ik ben bezig met uitpakken en opbergen van mijn spullen. Veel zit nog in dozen en moet ik uitzoeken en ordenen. Maar zo langzamerhand zit er schot in. Ik luister naar oudjes van Bob Dylan. Weinig nieuws verder. Alhoewel, net belde Joseph, de directeur van de school dat de container is gearriveerd. Waarschijnlijk is het dinsdag uitpakken. Dan krijg ik mijn PC's en kan ik misschien mijn website weer gaan bijwerken. Spannend.
Misschien heb ik wel een verkeerd matras gekocht. Het schuimrubber is keihard, maar denkelijk zijn ze allemaal hetzelfde. Sékou's batterijen van de zaklamp zijn op. Ik had vorig jaar een hele doos gekocht met ik denk wel 24 stuks. Ik heb hem mijn Makita zaklamp gegeven met oplader. Hij blij. We drinken er een pilsje op. Hij vertelt in zijn gebrekkig Frans over zijn kinderen. Pobanne (15), Karifa (12), Doua (11), Dacco (10) Adama (8), Paul (6) en Austin (1), allemaal zoons. Karifa is tailleur in Sévaré, Karifa en de D's gaan naar school, Paul binnenkort. Met Bakary drink ik 's-avonds nog een glaasje Calvados. We spreken over armoede en onbehuisden in Nederland, over op straat slapen en opvanghuizen.

Zaterdag 30 december
Ik heb toch wel goed geslapen op mijn nieuwe matras. Heuglijke dag met de voltrekking van het doodvonnis van Saddam, maar toch met wijfels over de doodstraf. Het brood was op bij mijn winkeltje, maar de buurman heeft ergens anders een baguette gehaald. Heel attent. Broodje ei met tomaat en een broodje met boter en jam. Kop toebroek erbij. Moussa komt zich verontschuldigen dat hij er gisteren niet meer toe was gekomen om langs te komen, hij moest nog achter een schaap aan, want vandaag is het Tabaski-feest en dan worden (bijna) alle rammen van Mali en ver daarbuiten geslacht. Hij heeft er een en Bakary ook. Die komen mij waarschijnlijk wel vlees bengen. En ik ga daar eten ook. Om 1 uur bij Bakary in elk geval. Ik heb mij inmiddels in vol ornaat gestoken. Mijn blauwe boubou van gewaxed en geslagen stof, glimmend in de zon. Erg mooi, maar weinig ventillerend: het is warm daarbinnen, en als het ergens regent dan is het aan de binnenkant, zoals in Nederland in een slecht geventilleerde regenjas.
Het loopt tegen vijven. Het tabaskifeest, Ina bracht vanmorgen een pan met lever met brood, smaakt goed. Niet veel later Bakary, Djenné, Yaibah en Ami met een zak rauw vlees, voor een heel weeshuis. Heb het voorlopig in de koelkast gestopt. Allemaal naar de kapper geweest, de meest fantastische kapsels, daar kunnen ze in Europa nog een puntje aan zuigen. Bakary bracht een gigantische achterpoot met vlees, ga ik morgen uitbenen en invriezen. Waar laat ik toch al dat eten? Even later komen ook Sékou met de hele familie op de Fanta. Ik had hem twee pakken frisdrank gegeven en een pakje sigaretten. Daarna bij Ina op bezoek. Moussa is gewoonde hele dag in zijn winkel in Mopti. Zaken gaan voor. Uurtje gezeten en thee gedronken. Daarna bij Bakary gegeten, fles Calvados meegenomen en ook frisdrank.
En nog een paar families langs om te begroeten. Meer stelt het hele feest niet voor. Je wenst elkaar bonne fête en dat is het wel. Vooral de vrouwen proberen er zo mooi mogelijk uit te zien en dat lukt aardig. De dochter van Moussa had de pest in. Ze had drie weken geleden een nieuwe jurk besteld en die was niet klaar. De tranen stonden in haar ogen.
Niet iedereen was verder happy vandaag. Het heeft te maken met de nieuwe maan. Want de eerste verschijning bepaalt de dag van het feest. Iedereen ging ervan uit dat het de 31e zou zijn, totdat "Bamako" met de beslissing kwam dat het de 30e zou zijn. Voor velen een grote teleurstelling en er is een aanzienlijke groep mensen die het inderdaad pas morgen zal vieren. Wat het verder uitmaakt is mij een raadsel. Behalve voor de rammen, sommigen kunnen een dag langer voort.
Het is een beetje raar weer vandaag, de zon zit gedeeltelijk verscholen achter een grijs-gele mistige lucht, een lucht vol stof, het zijn geen wolken zoals in Europa. Vreemd genoeg staat er niet veel wind. De concentratie is verder niet zodanig dat je er last van hebt.
8 uur, Moussa komt weer langs met een grote pan couscous en een pan saus. Alsof ik nog niet genoeg heb gegeten en alsof mijn ijskast al niet uitpuilt van de etenswaar. Na een snelle dronk fanta eet ik een bord en het is heerlijk. Maar te veel, veel te veel. Waar laat ik het? IJskast is vol, weggooien vind ik associaal en bovendien, hoe zou dat moeten. Ik stel mij voor midden in de nacht een kuil te graven en het eten erin te donderen. Maar dan moet ik wel eerst langs de gardien. En die ligt voor de deur van de poort. Dat gaat niet lukken. Maar de oplossing ligt dichtbij. Sékou weet raad en neemt de hele maaltijd mee, voor vanavond dan wel voor morgen. Iedereen blij. Ik een beetje over mijn schroom heen.

Zondag 31 december
Ik kon vanmorgen mijn bed bijna niet uitkomen, ik lag zo heerlijk te doezelen. Mijn gedachten bij vandaag. Ik ga met Sékou bij de advocaat langs, daar ben ik gisteren niet toe gekomen. Ik ga het schapenvlees uitbenen en invriezen.
Mijn ontbijt is een broodje met gebakken schapenlever, niet zo gebruikelijk op de zondagochtend, toch best wel lekker. Normaal eet ik twee stukken stokbrood, nu maar één, het vult behoorlijk.