25 maart 2007
Dit is alweer Willem Snapper's nieuwsbrief nr 12.
Wilt u op de verzendlijst komen (of er juist vanaf), stuur dan een mailtje: wsnapper@mopti.nl
U vindt de nieuwsbrief van 25 maart inclusief foto's ook op mijn website www.mopti.nl !
Maandag 19 maart 2007.
Een nieuwe week en het is weer een drukte van belang, veel hectiek. Vooral de schilders zorgen voor gewenste overlast. Tegen de afspraken in willen ze nu al aan de salon beginnen. Maar dat is lastig, daar staan al mijn spullen en de computers. Eerst wil ik dat ze de computerkamer doen, dan kan alles verhuisd en kan ik ook wat blijven doorwerken. Er zijn ook problemen met de kleur. Ik wil van dat vieze marron (bruin) af, ik wil heel graag voor deuren en ramen een wat vrolijker kleur. In eerste instantie had ik gekozen voor blauw, maar bij nader inzien kies ik voor warm geel. Het is wel gewaagd, aan de andere kant ook wel zonnig. Maar je kunt uitzoeken wat je wilt, geel is geel. Ik wacht af en hoop te kunnen ingrijpen als het me niet aanstaat. Helaas is de computerkamer nog steeds niet klaar, het raam dat vorige week is gebracht is te klein en aan het eind van de middag komen ze met een groter. Te laat om vandaag nog te monteren, zodat ook het schilderwerk wordt vertraagd.
Vanmorgen vroeg om zeven uur, heb ik Ted Chang de couchsurfer weggebracht naar het gare routière voor Koro, op de grens van Burkina Faso. Het wordt een minibus van maximaal 20 personen. Het wachten is op de laatste acht passagiers alvorens de bus vol is en kan vertrekken. Later wordt mij gemaild dat het niet bij die 20 is gebleven, maar dat er nog 7 bij zijn gepropt.
Met Oumou en Arona ga ik naar de markt in Sévaré, Oumou gaat voor de werkers koken, en Arona gaat zomaar mee voor de gezelligheid.
Ikzelf koop een kilo vlees en een nieuw kratje bier. Bij terugkomst ga ik met Alloy de schilder voor derde maal naar Sévaré, nu om verf te ruilen.
Het is 11 uur, ze hebben een gat gemaakt voor de deur tussen het huisje van Sékou en de bergruimte van het oude huis, de verbinding voor hun toekomstige natte cel (douche, WC en wastafel). Dat scheelt ook voor de werklieden een hoop loopwerk. Tot nu toe ging het allemaal buiten om. Toen ik terugkwam was er ook een grote hoop stenen gestort om de put mee te vullen. Ik begrijp nu een beetje hoe het in elkaar zit. Het afvalwater stroomt eerst in een grote put, de fosse, dat is een dicht bassin. Aan één kant maken ze een waterfilter met charbon (houtskool?), vandaar uit stroomt het gefilterde water naar de ronde put, waar het langzaam in de grond wordt opgenomen. De stenen dienen opdat de put in de loop der jaren niet instort. Ze hebben in de fosse inmiddels een betonnen vloer gestort.
Gekke niksdag vandaag verder. Binnen stinkt het inmiddels naar autobenzine. Voor de muren wordt verf op waterbasis gebruikt, behoorlijk millieu-bewust. De olieverf voor deuren en ramen wordt aangelengd met benzine. Het noopt mij een dagje buiten te blijven. Het geel is niet zo warm als ik gehoopt, maar het is toch wel mooi. Ik zet mij dus maar buiten aan de straat, waar nog heel veel anderen vertoeven onder de kleine groene schaduwrijke boompjes. Er is ook een arbeider van een eindje verderop neer komen strijken. De temperatuur vertelt hij is veel te hoog voor de tijd van het jaar. Dit jaar zullen velen niet overleven, als het al niet door de hitte komt, dan is het wel door een tekort aan eten. Hier in Sévaré heerst de pauvreté, maar vooral in de kleine dorpjes is de armoede schrijnend. De man vertelt dat hij voor 1500 Fcfa tweemaal per dag de fundering moet nathouden. Hij heeft daar echter geen kraan, al het water moet uit een put komen. Hij is nu in staking. Hij eist 2500. Als de stenen niet een tijdje nat worden gehouden kunnen ze niet uitharden, blijven ze broos en stort het huis binnen korte tijd in. Bij mij is Sékou 's-morgens en 's-avonds ook wel twee uur bezig met sproeien van alle nieuwe stenen, cement en beton. Gelukkig staakt hij niet, hij heeft minder reden. Hij verdient dan misschien niet zo veel, hij heeft en krijgt ook riante woonruimte erbij. Plus denk ik ook straks groente uit eigen tuin.
Even later komt een klein jongetje van een jaar of 6 zijn arm laten zien. Ik schrik me dood. Hij is tegen de uitlaat van een bromfiets aangekomen en er ontbreekt een stuk huid van zeker 5 bij 5 centimeter. Het is een roze gat. Ik aarzel niet, Arona haalt zijn moeder, samen gaan we met de auto naar het ziekenhuis. Ik moet de dienstdoend dokter van huis halen, want die houdt middagpauze. Hij legt een mooi verband aan en de moeder geeft het recept voor medicamenten aan mij. Het is de normaalste zaak van de wereld dat ik betaal. Ik doe dat overigens graag, zolang het betaalbaar is. En dat is het, het kost bij elkaar ruim 3 Euro. Maar ik sta er wel van te kijken met welk gemak en vanzelfsprekendheid mijn portemonnee de oplossing moet bieden. Waarschijnlijk heeft ze zelf het geld niet en was ze helemaal niet naar de dokter gegaan. Anyway, dit doktersbezoek was absoluut noodzakelijk. De wond had gemakkelijk kunnen ontsteken.
Dan nog maar een keer naar Sévaré. Handschoenen kopen voor een arbeider, die grote stenen in een kruiwagen naar het bouwterrein moet transporteren. De arme jongen heeft het moeilijk en hij aarzelt steeds vaker voordat hij de kruiwagen over de drempel het bouwterrein opduwt. De handschoenen helpen wel. Als hij een uurtje later klaar is valt hij bij mij voor de deur spontaan in slaap. Ik doe ook maar even een dutje. Ik ben inmiddels gepromoveerd van chef naar president, en de secretaris vindt het eigenlijk niet gepast dat de president zomaar even de ogen sluit. Maar ja, wat moet ik, ik kan binnen niet terecht vanwege de benzinestank.
Het is over vijven, er is weer niks op de televisie, behalve een Kuifje-tekenfilm. Jammer dat het geluid weer niets te maken heeft met het beeld. Ik geloof overigens niet dat dat door de kinderen als storend wordt ervaren.
Dinsdag 20.
Een drukke dag en het is warm en het is half acht. Ik was al vroeg op. Goed geslapen, weer op het dak. Nog steeds is de slaapkamer nauwelijks bruikbaar, het is een bende. Om de beginnen heb ik de elektriciteit gerepareerd. Er was het probleem dat sommige lampen het alleen deden als je eerst twee andere lampen aanstak. Een duister gedoe, maar ik heb het opgelost. Verder verwijder ik de lamellen van een raam in de computerkamer, zodat ze snel kunnen beginnen met het inzetten van het nieuwe raam. Het beton is van een uitzonderlijke hardheid ter plekke en het kost het grootste deel van de dag om het weg te hakken. En niet alles gaat goed. De deur van veranda naar keuken van het huisje van Sékou gaat naar de verkeerde kant open. We besluiten om de deur terug te brengen naar de smid, ook om er een beter slot in te zetten. Maar hij moet eerst met veel moeite weer worden losgehakt. Veel werk en dat had met een beetje nadenken gemakkelijk voorkomen kunnen worden. Verder breng ik een bezoek aan Malick Sow, de vaste meubelmaker van Joop. Hij maakt een offerte voor het meubilair in het schooltje van Indélou. De kinderen hebben geen banken en zitten tijdens de lessen op de grond. JP, de gids van Baobab uit Nederland zoekt een bestemming voor de giften van zijn toeristen. Dat zouden dus heel goed schoolbanken kunnen worden, eventueel in samenwerking met de Stichting Mopti.
Het is behoorlijk warm op het moment en het is bovendien klam. Als ik op de televisie de temperaturen op aarde langs zie komen geloof ik dat ik op de warmste plek van de wereld ben neergestreken. De thermometer wijst 42 graden. Het internet heeft het over 41 graden. Vannacht koelde het af tot 28 graden. De extreme warmte voor de tijd van het jaar is ook hier bij de mensen een hot item.
Woensdag de 21e.
Het is lente. Eigenlijk heb je daar maar weinig mee te maken. Ik weet niet helemaal hoe het zich vertaalt, maar de zon beweegt zich tussen de steenboks-keerkring en de kreeftskeerkring. In het midden zit de evenaar. Mali ligt daar nog ruim boven. Volgens mij bevindt de zon zich op 21 maart recht boven de evenaar en op 21 juni boven de kreeftskeerkring, de hoogste stand van de zon op het noordelijk halfrond. Dat betekent dat de zon hier tweemaal per jaar loodrecht boven Mopti komt, zeg ergens begin mei en dan nog eens in augustus.
Het is half elf in de avond, ik zend net nog een mailtje naar Sander weg, het begint te waaien en opeens begint het zowaar te regenen. Ik had net bij toeval de ramen in de computerkamer ingezet, ik was bang voor stof. En nu dit. Niemand heeft dat geloof ik ooit meegemaakt. We zijn nu een half uurtje verder. Sékou heeft als de wiedeweerga een deken over de televisie gegooid en naar binnen gereden. Er zijn ook een aantal cementzakken nat geworden. Ik weet niet of dat heel erg is, of dat meteen diep in de zak trekt. Inmiddels ligt er een zeil overheen. Het duurde ook niet zo heel lang en de regen was ook niet zo heel intensief. Ik denk dat ik toch gewoon op het dak ga slapen.
Vandaag weer een erg drukke dag. De schilders jagen me op. We hebben de slaapkamer, de badkamers en de gang schoongemaakt, met veel hulp ook van Arona en Sékou, het bed weer gemonteerd en de grote lelijke vitrinekast verhuisd naar de gang. Voor het eerst is (een gedeelte van) het huis een beetje schoon. En hoef ik niet de hele tijd door het stof te gaan. De schilders hebben vandaag de computerkamer gedaan, waardoor ik nu eindelijk de computers heb kunnen verplaatsten naar daar waar ze horen. Dus nu is de salon ook bijna leeg, die wordt morgen geschilderd. Samen met de keuken, die nog wel leeg moet. Ik ben nu wel helemaal uitgepoept. En waar ga ik nu slapen? Beneden in mijn nieuwe schone, maar warme slaapkamer, of toch maar op het dak, waar het winderig en koel is? Ik denk het laatste.
Vanmorgen kwam ook de zuster van het ziekenhuis even langs om me te bedanken voor de medicijnen en de injectiespuiten, ook die van Gerard, die ik daar eergisteren had achtergelaten. Ze waren er erg blij mee. Alle beetjes helpen. En de medicijnen hebben daar meer nut, dan bij mij thuis. Verder kwam bisschop George Fonghoro langs om de rekening op te halen voor de reparatie van de notebook. Helaas is het bij mij nog steeds zonder faktuur. Ik ga een keer bij hem eten, dat is ook nooit weg. Ook Joseph van de school kwam langs en we hebben even een praatje gemaakt. Druk, druk, ik ga slapen, het is elf uur en ik heb het helemaal gehad.
Donderdag 22 maart.
Ik heb de nacht op het dak en in de tent doorgebracht. Het was inderdaad een beetje afgekoeld, en toen ik naar boven ging regende het weer een beetje. Af en toe maakte de wind mij wakker en ik had het idee dat ik in een stofwolk lag te slapen, hoewel ik dat niet goed kon zien, ruiken een beetje. Ik had niet echt een toffe nacht. Het dekentje dat ik mee had genomen had ik evenwel niet nodig. Een gekko met van die zuigvoeten had bezit genomen van de badkamer. Ik heb geprobeerd hem via het open raam naar buiten te krijgen, maar dat is tot op heden niet gelukt.
Vanmorgen alweer meteen aan de slag. De keuken ontruimd en de grotere spullen uit de kamer. De binnenplaats aan de voorkant schoongemaakt, althans stofvrij gemaakt, zodat het opgehoopte stof niet zomaar weer naar binnen waait. En dat doet het toch wel. Het is bijna onmogelijk om de mensen te leren deuren dicht te houden. Er staat veel wind en ook daardoor blijft het een stoffige boel. Dan ligt er ook her en der cement en zand, je kunt je het voorstellen. Wat we gisteren onder handen hebben gehad ligt er nu alweer stoffig bij. Ik moet ermee leven. Vanavond hebben we het ergste gehad. Dan zijn kamer en keuken klaar.
De kwaliteit van het schilderwerk ligt hier op een ietwat lager peil dan in Nederland. De schilder zelf is uitermate enthousiast over de kleur geel. Volgens mij heeft hij zijn hele leven tot nu toe alles bruin geschilderd. Zo enthousiast is hij, dat hij zijn eigen huis ook geel gaat schilderen. Verder is geel ook inderdaad geel. Ik was op de kleur gekomen via een tweetal aardewerken bloempotten die hier nog stonden. Ik geloof dat het Ted was die me op het idee bracht. Dat is een prachtige helder-diepe kleur geel. Helaas is het die kleur dus niet geworden. Maar het is evengoed niet onacceptabel en het staat zonnig en vrolijk.
Ook de elektricien is geweest en heeft een paar stopcontacten aangelegd. Voor het bereiken van de andere kant van de muur werden hamer en beitel te voorschijn gehaald en ik kon met mijn Makita-boormachine nog net voorkomen dat het halve huis daarvoor werd afgebroken. Ik geloof echt dat sommigen nog nooit een boormachine hadden gezien, en zeker niet eentje die ook nog op batterijen loopt.
Mijn zware boormachine heeft Sévaré helaas niet bereikt, maar met deze batterij-boormachine was het gat van 10 milimeter zo gepiept. Bestaat er niet een uitdrukking gaar als boter?
Alle werklieden zitten nu te eten. Oumou van de overkant voelt zich nog steeds niet lekker, dus net als gisteren haal ik met Camara en twee kinderen van Sékou voor twaalf personen eten bij een Afrikaans restaurant in Sévaré. Grote plastic emmer vol rijst en pindasaus. Gisteren heb ik ook wat meegegeten, smaakte best lekker. Vandaag brood met een hard gekookt ei.
Ik ben zo druk met m'n eigen huis dat ik bijna vergeet dat er ook hard wordt gewerkt aan het huis van Sékou. De voorraad kozijnen op mijn binnenplaats wordt met de dag kleiner en bijna alle deuren en ramen zitten er in. Er wordt gemetseld aan de fosse en de puisard is volgestort met grote stenen. Ik zit nu dus in de computerkamer te tikken, maar eigenlijk ben ik uitgeput. Moeie voeten vooral. Misschien houd ik het wel voor gezien vandaag en gaan we morgenochtend de boel terug inrichten. De keuken is wel een gemis.
Sékou komt ook nog met twee rekeningen, die van het water is wel normaal: 11.000 Fcfa, die voor de elektra niet: 364.000 Fcfa (550 Euro)! Gelukkig ontdek ik al snel de fout in de berekening en komt het neer op ruim 30.000 Fcfa, ook niet niks, maar nog wel acceptabel. Een gemiddeld Nederlands gezin zou voor die 45 Euro tekenen.
Ik ben wel een beetje geschrokken van de telefoonrekening. Ik moet 85.000 Fcfa ophoesten (130 Euri) voor één maand, voornamelijk internet-tikken. dat is nog zonder het internet-abonnement van de provider.
Vrijdag 23 maart.
Om 9 uur vertrek ik naar Sévaré met Sivile en met Sékou om tegels te kopen voor zijn badkamer. Sivile is een vriend van Arona, hij zit hier vaak dagenlang sigaretten te roken, tussen de 25 en 30. Ik wist nog niet dat hij van van beroep tegelzetter is. Misschien zat hij daar wel om maar vooral de opdracht bij mij niet te missen. Siville is een lange magere man, met Van Vollenhoven-oren. Het enige dat hij niet kan is niet vriendelijk zijn. Altijd aardig, altijd een gul gezicht, de vriendelijk zelve. Hij heeft een zachtaardige en lage stem. Sympathiek. In Sévaré rijden we naar een bedrijf die tegels heeft. Het gaat in eerste instantie om carraux cassés, dat zijn tegels die zijn gebroken. Die zijn goedkoper dan de hele tegels en ze verwerken ze als mozaiek. Het gaat mij niet om de prijs, hoewel de hele een stuk duurder zijn. De tegelzetter zelf zegt dat de scherven beter zijn omdat kinderen minder kans lopen uit te glijden........ Misschien is het ook wel zo. Elke winkel heeft in principe één soort tegel, dus we lopen er een aantal af. De belangrijkste is echter dicht. Sivile heeft echter nog een grand-frère en die heeft nog wel wat liggen. Het verkoopt per kilo en we hebben 70 kilo nodig. Bij de buren wordt een weegschaal geleend en het wegen kan beginnen. Voor mij wordt steevast een fauteuil neergezet, zodat ik alles rustig kan aanschouwen. Een meisje is snel begonnen de binnenplaats aan te vegen, twee anderen zijn druk bezig met de was. Er wordt een grote zak met scherven geleegd, die in paketten van 10 kilo op de weegschaal worden gelegd. Na 50 kilo komt de eigenaar van de weegschaal en neemt hem mee: hij heeft hem zelf nodig. Jammer, minder dan een minuut was nog nodig geweest om de overige 20 kilo af te wegen.
Voorlopig voor mij verder een rustige dag. Ik lunch met zalm uit blik uit Nederland in een pain rond. Heerlijk. De temperatuur is binnen 33 graden, buiten is veel wind en daardoor ook veel stof. Voor het schilderen van de grande porte maakt het kennelijk niet uit. Wat dat betreft moet het woord kwaliteit nog worden uitgevonden. En dat is niet een kwestie van geld alleen. Want goed schoonmaken en schuren is er hier maar zeer sporadisch bij en het woordje goed ervoor kent men hier al helemaal niet. Het maakt mij niet zo heel veel uit. Ik eis niet veel. Ik laat ze maar schuiven en uiteindelijk is het resultaat in mijn ogen best redelijk. Ik denk dat ik nu moet stoppen, want volgens mij moet er eten worden gehaald.
Vanmiddag op bezoek bij het internet-café van Bakary in Mopti. En ik was daar al een tijdje niet geweest. Bintou de receptionniste liet dat ook onmiddellijk weten. Bakary was op één van zijn computers tijdens een stroomstoring al zijn documenten kwijtgeraakt. Nou is voor mij "weg" nog niet meteen kwijt. En inderdaad had ik de boel wel redelijk snel weer terug, tot grote opluchting van Bakary, die z'n werk van de laatste tijd al in rook had zien opgaan.
Maar, er was al een tijdje ook een probleem met de harde schijf, dus ik besluit uiteindelijk het apparaat mee naar huis te nemen en de hard disk te vervangen.
Op de terugweg rijd je toch zeker wel 20 tot 30 mensen voorbij, die lopend op weg zijn naar Sévaré. Geen geld voor bus, bachée of taxi. En het is 12 of 13 kilometer lopen, langs een stoffige en hete asfaltweg met veel verkeer, bromfietsen en auto's en uitlaatgassen in de brandende zon zonder veel beschutting. Ik had mijn banken vol liggen met computerspullen. Geen excuus om niemand mee te nemen. Meestal doe ik dat wel, en nu knaagt het.
Thuisgekomen begin ik maar meteen met de nieuwe installatie van de computer, voor mij routine verder.
De afgelopen nacht had ook een muis weer mijn keuken ontdekt. Tyson zou vandaag een drempel maken, zodat ook de deur van keuken naar buiten muisonvriendelijk wordt. Hij excuseerde zich nog wel, zou het zaterdag doen.
De elektriciteit wordt steeds gammeler, ik weet niet of dat een Nederlands woord is. Maar de afgelopen dagen viel die geregeld uit. Soms voor een tiental minuten, soms wat langer. Vanavond diverse keren en dan kwam het heel even weer terug. Ik wilde net mijn bord eten opscheppen toen het weer gebeurde. Een lastig moment. Op de tast moet ik dan mijn zaklantaarn zoeken, zeker als Sékou met de zijne niet in de buurt is. Ik had ook nog een waxinelichtje om bij te eten, maar die deed het niet echt. Toch heb ik alles naar binnen gewerkt, op de tast. Later op de avond floepte het licht een paar keer voor enkele sekonden aan tot rond een uur werkelijk de elektriek definitief terugkeerde.
Zaterdag 24.
Tyson komt niet opdagen, dus weer geen drempel, hij heeft het druk met de verkiezingen van het komend weekend. En Camara is ziek. Ik ga met hem naar het ziekenhuis, de dokter constateert palu. Na een stevige injectie breng ik hem naar zijn huis in Sévaré en doe ik met Doua, het zoontje van Sékou, boodschappen op de markt: tomaten, worteltjes, rode bieten en mango's. De mangotijd is nu wel begonnen. Ze zijn heel smakelijk en ze worden met de dag groter. Behalve bij mij in de boom op de binnenplaats, die worden niet groter dan doperwten. Samen met Sékou en kinderen, ze hebben vakantie, ze vervelen zich en vinden het leuk om in de auto te zitten, gaan we nog een keer terug om vis te kopen voor de middagmaaltijd, die vandaag door Hélène wordt klaargemaakt (de vrouw van Sékou). Ik eet een hap mee, rijst met vis, het houdt niet over, niet echt mijn favoriete eten.
Ik heb bij het ziekenhuis nog een hele discussie over het eten in Mali en het gemis aan vitamines. Er is wel van alles te krijgen, maar als ze het al kopen wordt het helemaal gaargekookt en verdwijnt elke vitamine als sneeuw voor de zon. Bovendien zijn groentes best duur. Als je een gezin hebt en je verdient misschien 1000 Fcfa op een dag, dan is dat erg snel op. Maar ik vind het wel gek waar het allemaal blijft. Mandenvol tomaten, in de warmte kun je het niet zo lang bewaren. Een gedeelte ligt ook gewoon weg te rotten. Wat doen ze ermee als ze het niet verkopen? Ik geloof niet dat ze tegen het eind van de dag de prijzen naar beneden doen om los te raken. Het is vreemd en het is erg mis. Ik geloof niet dat Camara ooit verse dingen groentes, misschien wel eens een mango, of een banaan. Maar de dagelijkse 200 gram groente en 200 gram fruit, no way!
De televisie dreigt aan mij voorbij te gaan. De kinderen bepalen zo ongeveer tot het einde van de avond waar naar wordt gekeken. Maar hoor mij niet klagen, ik heb het zelf georganiseerd en ik vind het leuk al die mensen op de binnenplaats, die genieten van niks. Vanavond twee vreselijke films op een of andere Arabische zender. De eerste was tenminste nog Engels gesproken en is uitsluitend voor mij te volgen, de tweede in het Arabisch, daar moet ook ik afhaken. De kinderen blijven ademloos kijken naar het geweld van geweren en helikopters. Geen kans om een beetje rond te zappen. Je moet het ook zonder een programmagids doen, dus je weet niet wat er komt en wat je mist. Wacht maar tot over een paar weken de tuin klaar is, dan ga ik films vertonen. Ik ben er helemaal klaar voor. Een paar weken geleden had ik al een keer proef-gedraaid.
Zondag 25 maart.
Vandaag begint in Nederland weer zomertijd. Daardoor kan ik langer naar de radio luiteren. Eindelijk een rustige dag. Geen werklieden om mij heen en ik heb een half uurtje langer kunnen slapen. Daardoor heb ik het grootste deel van OVT kunnen volgen met daarin Jos als presentator. Boven op het dak in de schaduw van de torenkamer was de ontvangst via de korte golg werkelijk uitstekend. Het is nooit zo goed geweest. Werken kon ik toch niet, ook vanmorgen was er gedurenede een paar uur geen stroom. Die is inmiddels wel weer teruggekeerd. Camara komt nu binnen gelopen, hij heeft zijn laatste injecties gehaald hier in het ziekenhuis en komt mij even goeiedag zeggen. En om koel water vragen. En zeggen dat hij morgen nog niet komt werken. De lucht is helder, de zon krijgt de kans om echt te branden. Maar er is een klein beetje wind, dat scheelt. Het maximum vandaag volgens de weersverwachting 41 graden. Oh ja, en door de zomertijd en de stroomstoring is de update een beetje verlaat!
Dan ga ik nu de boel op het internet zetten. Tot volgende week.