Klik rechts om naar www.mopti.nl te gaan
Dit is Willem Snapper's nieuwsbrief nr 40 van 7 oktobber 2007.
Ik verstuur geen nieuwsbrieven meer per email, behalve op uitdrukkelijk verzoek.
U kunt zich ook aan- of afmelden voor de aankondiging: wsnapper@mopti.nl
Waarin ik de limonade betaal
en
Waarin ik me over de volgende zieke ontferm
Maandag 1 oktober.
Ik begin aan mijn veertigste nieuwsbrief. Ik ben benieuwd wie hem allemaal nog leest. Nogmaals lezers, voel het nooit als een verplichting om het (allemaal) te lezen! Ik denk dat het mij minder moeite kost om alles op te schrijven, dan voor de drukke westerling om alles te lezen. Ik schrijf het in principe voor mezelf en het geeft moed als ik weet dat er mensen meelezen. En het is weer een hele ruk dit keer.
Het probleem met het water. Koel water, of beter nog een dichtgeknoopte plastic zak met driekwart liter ijs is een geliefd artikel. Als de bus onderweg stopt, of op de markt, hoor je de meisjes roepen gismalé, gismalé. Ze hebben een schaal met zakken ijswater op hun hoofd. Ze verkopen die voor 25 cent of vijftig cent en kunnen zo gedurende de dag redelijk wat ophalen. Je bijt een punt van de plastic zak en sabbelt hem vervolgens leeg. Koel en redelijk hygiënisch. Fune probeerde tijdens de film van die zakjes te verkopen, ook met limonade erin. Ik beschreef dat al in de vorige nieuwsbrief. Er was echter redelijk veel over. Je kunt twee dingen doen, je gebruikt ze zelf of je probeert ze alsnog te verkopen. Founé heeft ontdekt dat je ze goed kunt verkopen, zeker nu tijdens de carême (het vasten). De mensen zijn als de zon eenmaal ondergaat volledig uitgedroogd en drinken alles wat ze kunnen vinden. Hèt moment om water aan de man te brengen. Dus heeft ze mijn coolbox gisteren gevuld met de resterende zakken en maakt daarmee een rondje door de buurt. Alles was binnen een kwartier verkocht en ze kwam thuis met het astronomische bedrag van 650 Cfa (precies 1 Euro). Triomfantelijk en blij als een kind kwam ze me het geld laten zien. Ze stopte het in mijn hand en ik deed daarop alsof ik het wilde houden, haar gezicht vertoonde geen krimp, misschien zou ze daar vrede mee hebben. Maar natuurlijk gaf ik het door haar verdiende geld terug. (Wat is dat nou, er rijdt een gigantische tankauto voor benzine langs in de richting van het hospitaal, een kolossale truck met oplegger en achteraan met drie assen??) Maar goed, Founé heeft de smaak te pakken en gisteravond kwam ze aanzetten met een gigantische emmer vol met zakken water. Of ik daar maar even ijs van wil maken. Ik was inmiddels blij te zijn verlost van al die zakken en was bezig met het invriezen van een half varken. Ik twijfelde wat ik moest doen. Als ik alles in het vriesvak zou stoppen zou het zeker 24 uur duren totdat alles zou zijn ingevroren en dat is niet bevorderlijk voor vlees, waarvan overigens driekwart bestemd is voor de Sanogo's zelf.
Dus heb ik de helft in het vriesvak gestopt en de andere helft onderin, zodat dat in elk geval kan voorkoelen. Vanmorgen was er van ijsvorming nog niet eens sprake. Founé heeft geen idee dat de koelkast continu op vol vermogen moet draaien om het water in ijs te veranderen en dat de kosten van de elektra waarschijnlijk een veelvoud bedragen van de opbrengst. Dus in feite draai ik op voor de kosten en betaal dus eigenlijk de rekening. Founé gelooft dat de ijskast toch wel draait en het niet uitmaakt of hij vol of leeg is. Daarom denkt ze werkelijk dat ze de kip met de gouden eieren heeft gevonden. Ik denk toch dat ik moet uitleggen dat dat zo niet kan blijven. Voor de film is het leuk, wat zakjes limonade, het is een spelletje, maar als het om gaat om geld te verdienen is het een ander verhaal.
Ik ben gisteren begonnen om te proberen paté te maken. Een gedeelte van het varkensvlees heb ik volledig gaar gekookt. Vandaag probeer ik samen met de varkenslever er echt paté van te maken. Of het lukt weet ik niet, ik mis nog een waterbak voor in de oven en ik heb ook geen spek. We zullen zien waar het schip strandt.
Ik kwam gisteren Tyson tegen op weg naar Mopti. We spraken even met elkaar, hij was op weg naar Sévaré om zg bornes (markeer- of piketpaaltjes) te plaatsen voor een aantal terreinen die Bassouri heeft gekocht. Bassouri kun je zien als een projectontwikkelaar, meer nog als een echte speculant. Hij is er als de kippen bij als de gemeente nieuwe kavels verkoopt, hij heeft ongetwijfeld zijn connecties daar en kan zo goedkoop aan grond komen. Hij verkoopt de grond daarna eventueel aan de meest biedende, of laat de grond braak liggen. En hoeveel schuift hij de ambtenaar toe om de eerste keus te hebben? Het wordt gedurende de jaren alleen maar meer waard. Het is een treurig verhaal, de macht van de rijken, de onmacht van de armen en het is hier niet anders dan in het westen. Waar hij nu zijn percelen heeft gekocht had ik wel mijn cultureel centrum willen beginnen, maar helaas, die kans is nu weer voorbij. Ik denk dat ik het daar toch eens over moet hebben met de bugemeester van Mopti. Misschien kan hij zorgen voor een redelijk betaalbaar terrein en waarom niet met een sociaal-culturele bestemming.
Wat een verhalen weer op de vroege maandagmorgen. Geen internet meer voorlopig, het wachten is op de antenne die uit Bamako moet komen, mijn internet-abonnement per telefoon is per 1 oktober opgezegd. Ben ik nu achterlijk, ruik ik benzine, waar is de tankauto gebleven?
Zo, 4 uur. Ik zit er even door. Net eigenlijk terwijl ik naar Albertine wil gaan om de toestemmingsbrief voor Dramane te laten lezen, belt Douda. Ik had Monica en Ablo beloofd hem te helpen bij de inschrijving aan de École Technique. Hoe oud zou hij zijn, een jaar of zestien? Hij bracht ook een drietal Afrikaanse DVD's mee, welkom, zeer welkom. We zijn naar school gereden en we hebben een formulier meegekregen, dat hij op zijn oude school moet laten invullen. Daarna rijden we via Albertine naar Mopti, waar ik mijn email check en een klant uit de brousse help met virussen en een virusscanner. Douda rijdt ook weer mee terug naar Sévaré. Als ik thuis kom zitten er twee heren te wachten, ze zitten er al meer dan twee uur. Gelukkig heeft Sékou ze aan een paar stoelen geholpen. De twee hadden mij gisteren beloofd langs te komen, ze hadden een mooie lap grond in de aanbieding en we zijn direct doorgereden om te gaan kijken. Maar wat valt er te zien? Een veldje met pinda-aanplant, meer is het niet. De plek is publicitair gezien nauwelijks interessant. Even afwachten maar. Terug thuis ga ik mij met de paté bezig houden. Ik heb daar geen enkele ervaring mee, maar ik heb een paar recepten van het internet geplukt. Met andere woorden: men neme (ik heb genomen) gekookt goed gaar varkensvlees, dat ik in kleine stukjes heb gesneden, een stuk varkenslever, die ik in de keukenmachine te fijn heb vermaald, een roux van roomboter, bloem, een halve ui, een paar hete pepers en twee grote knoflooktenen, paprikapoeder, zout en peper. Ik mik de hele handel in een cakevorm, dek het af met de rest van de roux en met aluminiumfolie, die ik net nog even in Sévaré heb gescooord voor 7,5 Euro, tweemaal zo duur als al het vlees wat ik had gekocht. Ik kan er mijn leven mee voort. Het ontbreekt mij aan vet spek of iets dergelijks, datgene dat de boel smeuig moet maken en bij elkaar moet houden, misschien dat de roux dat nu een doet. De bak in de oven heb ik gevuld met water en nu moet het geheel anderhalf uur sudderen. Ik vind het leuk en niet leuk. Leuk, omdat ik het nooit eerder heb gedaan, leuk ook om het hier in mali te doen met alle beperktheden die het land met zich meebrengt, maar die de fantasie prikkelt, niet leuk omdat koken niet mijn favoriete bezigheid is. Als hij niet lekker wordt doe ik het nooit meer. Maar het is wel spannend!
Dinsdag 2 oktober.
Is deze dinsdag gedenkwaardig? Ik hoop het, ik denk het wel.
Bijzonder nummer één. Sinds 23 november 2006 loop ik slecht, na onze wandeling op de heenreis door Marakech. Ik hield het op een verschoven botje in mijn voet. Vannacht rond een uur of twee werd ik wakker. Zoals altijd merk ik dat mijn voet niet helemaal lekker voelt en ik maak draaiende bewegingen, zoals ik al zo vaak heb gedaan. En plots voel en hoor ik iets knappen! Het lijkt dat een botje op zijn plaats is geschoten en ik hoop direct van mijn voetprobleem te zijn verlost. Het voelt anders aan, het is niet over, maar dat komt waarschijnlijk omdat ik er al zo lang mee ben doorgelopen. De komende dagen zullen het leren, geen dikke voet meer als ik ga slapen?
Ik loop naar buiten en zie Sékou al in de tuin bezig. Hij haalt wat stukken pompoenplant weg. En onder de veranda zitten de Sanogo's in vol ornaat te wachten voor de eerste schooldag.
Allemaal in hun nieuwe pakjes, die door grand-frère in elkaar zijn gezet. dat is bijzonder nummer twee.
Bijzonder drie laat op zich wachten, heeft Agibu niet beloofd mij vandaag aan te sluiten op de ADSL??!!
Ik ontbijt met een stuk stokbrood met eigengemaakte paté. Het is heerlijk, alhoewel het niet veel met paté te maken heeft. Het lijkt meer op de door mij zo geliefde Franse rillette de porc.
Ik neem een paar foto's van de trotse kinderen met hun rugzakken en samen met Sékou brengen we ze naar de school. Het blijkt niet op de plek te zijn waar we eerder waren, een prima gebouwje met drie leslokalen. We moeten bij een paar niet afgebouwde huizen zijn, waar een paar kamers zijn ingericht voor de eerste drie klassen. Het ziet er nogal sjofel uit, ruwe stenen, geen kozijnen voor de ramen, hier en daar zijn de ramen dichtgestopt met een aantal stenen, geen verfje of wat ook, het doet erg grauw aan. Maar binnen wachten de kinderen al zenuwachtig op al wat komen gaat, de onderwijzers zien er vertrouwenwekkend uit. Als ik mijn hoofd bij de tweede klas naar binnen steek staan ze allemaal op en roepen spontaan in koor "Bonjour Monsieur". Dat is ook wel heel bijzonder.
Bijzonder drie moet helaas naar morgen verschuiven, ik heb Agibu gebeld, de antennes komen vanavond aan.
Om twaalf uur kwamen de kinderen terug van school, vol trots lieten ze mij de eerste bladzijde zien in hun schrift, en Adama en Pauli hadden al wat op hun lei geschreven.
Niet veel later komt Christian met twee vertegenwoordigers van de familie van Dramane voor een handtekening onder de toestemmingsbrief van grand-mère opdat Dramane naar Spanje mag vertrekken. Ik heb nu ook de handtekening van de bisschop, het wachten is nog op die van dr Diallo en op zijn medische verklaring.
De bisschop kent geen grenzen als hij mij prijst, wat ik niet allemaal doe. Als ik zeg dat het maar un peu is, wordt dat meermalen weggewuifd, wel goed om te horen. Laatst vroeg Mar zich in een email af hoe de mensen hier over mij dachten. Ik kan het zelf moeilijk beoordelen, dat zou iemand anders moeten uitzoeken. Ik denk niet dat ze allemaal dezelfde mening als de bisschop hebben, maar misschien komt er ooit een verdwaalde wetenschapper onderzoek naar doen.
Woensdag 3 oktober
Vandaag is het niet de grote dag. Agibu heeft wat vage uitvluchten, ik kan hem door de telefoon moeilijk volgen, maar morgen tussen acht en negen uur staat hij op de stoep..........
Om kwart voor acht fiets ik naar het ziekenhuis voor de laatste handtekeningen. Zo ook die van de grand-mère. Omdat zij niet kan lezen en schrijven drukken ze haar vinger op een stempelkussen en wordt een vingerafdruk gemaakt. Daarna tekent ook dokter Diallo. De kous is nog niet af. Want we hebben ook nog de medische verklaring nodig, die Diallo direkt uit gaat tikken op de computer. In zijn vak is hij ongetwijfeld een kei, hij heeft in Frankrijk medicijnen gestudeerd, kortom hij is geen automonteur. Maar de computer kent nog veel onbekende terreinen voor hem. Buiten wordt de rij wachtende patiënten steeds groter. Veel vrouwen, sommigen in verwachting, jonge moeders met hun kindertjes en anderen. En Diallo maar tikken, hij komt uiteindelijk met een prachtige brief, dat wel, maar het heeft een uur en een kwartier geduurd, terwijl de mensen (on-)geduldig zitten te wachten voor zover er plaats is. Ik geneer me nogal, ze hebben me laten voor moeten laten gaan. Een op het oog behoorlijk zieke vrouw geeft het op en vertrekt met aanhang in een Mercedes.
Uiteindelijk is alles klaar en verdwijn ik naar huis om te wachten op Agibu die niet zal komen. Ablo wel, ik had hem al een hele tijd niet gezien, met de vraag wanneer hij kan beginnen met de projecten. Hij zit zonder werk, althans hij heeft niet veel omhanden en staat te popelen om met de tuinen te beginnen. Maar het financiële gedeelte is nog niet afgerond en hij moet geduld hebben. Met hangende pootjes ga ik maar naar Mopti om mijn email te bekijken en daarna heb ik nog een gesprek met Albertine over het paspoort van Dramane. Dat is het wel voor vandaag.
Donderdag 4 oktober.
Hij springt wel een 30 cm de lucht in, hij mist hem op een haar, maar even later moet de vlinder het toch ontgelden, want ik zie de hagedis zonder staart met een paar witte flappen in zijn bek hard wegrennen. Voor de een is het dierendag, voor de ander niet.
Van dierendag is natuurlijk niet veel te merken. De ezels blijven hun zware werk doen terwijl de voerlieden al hun kracht leggen in de stokslagen om ze iets harder te laten lopen.
Het is bijna 8 uur, ik heb net de muskietennetten 15 cm verlaagd en de vloeren aangeveegd. Vanavond komt er voor het eerst sinds lange tijd weer een couchsurfer, Joe uit Amerika.
Gisteravond het maandelijkse gesprek met mijn eetgroep in Nederland. Steevast de eerste woensdagavond van de maand wordt ik gebeld, alsof ik er nog steeds bij hoor. En zo voelt het ook wel, alleen eten zij andere dingen dan ik. Maar het is fijn om even die bekende stemmen te horen. Als ze nou de volgende keer een fotootje opsturen zet ik die in de nieuwsbrief.
Vrijdag 5 oktober.
Gisteravond is mijn eerste gast Joe gearriveerd in een vanaf nu lange rij van bezoekers. Na een periode van twee jaar ontwikkelingshulp in Zuid Afrika maakt hij een rondreis door Afrika en is nu in Mali is beland. Vandaag gaat hij naar Mopti om te kijken of hij mensen kan vinden om gezamenlijk een paar dagen door de Dogon te lopen. Ik heb hem als gids Baire aangeraden, we hebben meteen gebeld en ik geloof dat het klikt.
Het internet is er nog steeds niet. Agibu kwam wel gisteren op het afgesproken moment, maar vertelde dat een bepaald onderdeel per abuis was achtergebleven in Bamako. Met andere woorden, zeker een dag uitstel. Ik heb wel even kunnen internetten bij Hotel Canari, hier vlakbij, ik kan daar draadloos verbinding maken met mijn notebook. Ik heb daardoor wel meteen kennis kunnen maken met de Franse eigenaresse, ze heet Martine, ja hoe oud zou ze zijn, mijn leeftijd?? Ze maakt een zeer vriendelijke indruk, ik maak mij sterk dat mijn gasten vast wel eens een duik in haar zwembad mogen nemen. Zou Jos al kunnen zwemmen? Het ziet er professioneel uit, helder water, in beweging gehouden met een constante stroom van vers, of gezuiverd water.
In Sévaré zag ik gisteren Modibo lopen, de invalide man, die soms wel eens bij mij langs komt en die ik al lang niet meer heb gezien. Ik ben even gestopt om te vragen hoe het ging. Hij was erg blij, maar vertelde dat het niet goed ging met zijn voet. Modibo lijdt aan de gevolgen van polio, heeft een vergroeid been en strompelt handig rond met een okselkruk. Hij had een grote pleister op zijn polio-voet, ik heb aangeboden hem op te halen om de wond in het ziekenhuis te laten onderzoeken. Ik moet ook nog een gesprek zien te regelen met de zuster uit Bamako, die de papieren voor Dramane gaat regelen en die toevallig dit weekend in Sévaré is. Dus ik heb het een beetje druk vanmorgen.
Met de zuster was het snel geregeld. Modibo heeft me wel veel tijd gekost. Het hospitaal is vanwege een Christelijk feest nauwelijks bemand, dus we moesten lang wachten. Uiteindelijk hebben ze hem geholpen, de wond op zijn voet schoongemaakt en opnieuw verbonden. Het serum voor de injectie kopen we in een apotheek in Sévaré en daarna rijden we naar de de Santé Publique waar ze hem de injectie toedienen. Het is daar een armoedige bedoening, zoals bijna overal. Het ziekenhuis-leven speelt zich bijna allemaal buiten af. Her en der staan bedden op de binnenplaats onder de beschutting van bomen, sommige patienten liggen gewoon buiten aan een infuus.
Het internet komt vandaag niet en morgen ook niet. Ik bel zelf met Bamako en waarschijnlijk wordt het wel dinsdag of woensdag. Dat betekent nog even afzien. Lastig in verband met mijn contacten met Alberto voor Dramane en met Anco voor de pompen.
In elk geval kan ik mij in hotel Canari gemakkelijk aan het internet hangen, maar al mijn gegevens en mijn archief zit nou eenmaal in mijn hoofdcomputer. Als ik afscheid neem, raak ik met Martine aan de praat. Ze lijkt me een interessante vrouw, in elk geval blakend van energie en ondernemingslust. Zij heeft geen seconde geaarzeld met het nemen van de ADSL voor haar hotelgasten, ze was er dus veel eerder bij dan ik. En ik vraag mij bezorgd af hoe het Bakary in zijn Cyber zal gaan, als de ADSL gewoon betaalbaar is geworden en zelfs de hotels internet op de kamers aanbieden! Hij zal er veel toeristen door kwijt raken. We spreken over mijn plannen voor een Centre culturel en zij loopt ook met plannen in die richting, eventueel om haar hotelgasten iets extra's te kunnen bieden. Misschien kunnen we samen iets opzetten, of kan ik met haar samenwerken.
Ik besluit daarna even bij Jaqueline van hotel Savanne langs te gaan. Die moet toch wel in de zeventig zijn en is al vele jaren in Mali. Met haar weet ik het niet zo goed. Ze is heel aardig en we kletsen minstens een uur over allerlei dingen. Ze klaagt over het feit dat ze het moeilijk heeft als vrouwelijke ondernememer en dat ze financiële problemen heeft. Het is vooral het waterleidingbedrijf waar ze een schuld van 400.000 Fcfa heeft. En ze probeert voorzichtig mij te polsen of ik dat haar zou kunnen lenen. Ik vraag haar ook over de contacten met Martine, de twee hotels liggen vlak bij elkaar. Maar het botert niet tussen die twee, Jaqueline beweert dat Martine haar heeft bedrogen en ze willen dus niet veel van elkaar weten. Nochtans voor mij een waarschuwing om niet zomaar met een van de dames in zee te gaan. Ik zal haar in elk geval die 400.000 niet lenen, de basis is te smal. En een eventueel samenwerken met Martine moet ik ook zeer goed overwegen, misschien moet ik de touwtjes niet uit handen geven.
Het is weer vrijdag, filmavond. Tijdens het voorprogramma valt de stroom al uit, om na een minuut of tien onder luid gejuich terug te keren. De kraker Dirty work van L&H, daarna Tasuma, een film over een oud-strijder in Burkina Faso, die achter zijn pensioen aanzit vanwege zijn staat van dienst bij het Franse leger. Midden tijdens de film valt alweer de stroom enige tijd uit, dit keer is het gejuich nog groter als het licht weer aanfloept.
Zaterdag 5 oktober.
9 Uur en ik heb nog niks gedaan, nou ja niks..., mijn dag komt wel om.
Ik heb vanmorgen Joe naar de taxistandplaats gebracht, hij gaat een paar dagen naar de Dogon. Ik heb hem Baire aanbevolen, die perfect Engels spreekt. Eindelijk eens iemand die niet het onderste uit de kan wil halen. Hij betaalt 10.000 per dag, ik denk dat dat al een vriendenprijsje is van Baire, normaal betaal je 15.000 Fcfa per dag voor een gids. Jammer voor Baire dat het maar oom één toerist gaat en niet om een groepje. Tijdens de stop bij de bakker zag ik dat ik alweer een lekke band had. Ik kan nog net Joe naar de taxi brengen en ga op zoek naar een bandenplakker. Mijn eigen plakker is nog niet wakker, het is tenslotte nog voor zevenen. Maar ik vind al snel een ander en hij helpt mij met een band vol lucht. Zijn "werkplaats" bevindt zich recht tegenover het winkeltje van Modibo. Zoals gewoonlijk word ik op een bank gezet en ik geniet van alles wat ik zie en wat er langs komt. Het is als vroeger op een terrasje in Parijs, alleen net even anders. Ik geloof dat het meisje van misschien elf wel zes keer onverstoorbaar langs komt met een grote emmer gevuld met water op haar hoofd, water dat ze honderd meter verder uit een kraan tapt. Ik heb met haar te doen, maar zij niet met zichzelf, geloof ik. De diverse rollen van het leven zitten zo diep ingebakken, er wordt niet of nauwelijks over nagedacht, hoewel op de televisie regelmatig campagnes zijn om sommige dingen onder de aandacht te trekken. Je ziet soms ook grote borden langs de weg tegen kinderarbeid.
Na een half uur verschijnt ook Modibo op het toneel en begint zijn handeltje buiten te zetten. Ik dacht dat hij uitsluitend sigaretten verkocht, maar hij was druk in de weer met flessen met benzine voor bromfietsen, mengsmering denk ik. Dat kun je aan de gewone pomp misschien niet kopen. Hij had sinds dagen weer goed geslapen, niet alleen door de iets koelere nacht, maar ook door de behandeling aan zijn voet van gisteren.
's-Middags ga ik weer naar mijn privé-internet-café, het hotel een stukje verderop. Het blijft behelpen, maar ik kan tenminste wat doen. Het is daar in de cour echt verrukkelijk, diverse plekken waar de mensen heerlijk kunnen zitten, het zwembad, waar juist een paar Malinese vrouwen induiken, met groen overdekte plekken. Ook midden op de dag is het er nog goed toeven. Martine lijkt mij meer van deze wereld dan Jaqueline, maar dat even terzijde.
Het is Harry Potter-avond met de tweede film. Geen stroomstoringen vanavond. Ik vind het een lange zit, twee-en-en-half uur, maar mijn publiek is laaiend. Zodra de film begint hoor ik om mij heen roepen, "Harry Potter, Harry Potter" en begint het publiek te joelen en te klappen.
Om eerlijk te zijn begrijp ik het niet. OK, ze hebben de eerste film gezien, dus ze weten al een beetje wat er komt, maar wat is het geheim van Harry Potter, waarom zijn zijn boeken en de films zo immens populair? Waarom slaat het zo buitensporig aan? Goed, het zijn bijzondere verhalen, het zijn films vol aktie en ze zijn knap gemaakt met veel special effects, maar hoezo, maar wat maakt het zo anders?
Zondag 7 oktober.
Ik slaap een beetje uit, na de lange filmavond. Vandaag heb ik niet zo'n haast, ik heb geen internet en het is ondoenlijk de website vandaag te updaten. Dus vandaag geen nieuwsbrief, waarschijnlijk later deze week.