Dit is Willem Snapper's nieuwsbrief nr 69 van 27 april 2008.
Ik verstuur geen nieuwsbrieven meer per email, behalve op uitdrukkelijk verzoek.
U kunt zich ook aan- of afmelden voor de aankondiging: wsnapper@mopti.nl
Met geen water en geen stroom
en
Waarin ik niet naar Ouagadougou ga
Maandag 21 april 2008.
Het is acht uur en ik voel mij vies en klam. Ik zou graag een douche nemen, ik draai de kraan open, maar er is geen water. Dat komt niet vaak voor. Ik heb ook geen voorraad, behalve dan een flink aantal flessen in de koelkast, maar aangezien het behoorlijk warm is, moeten we daar maar een beetje zuinig mee zijn.
Gisteren was het vroeg opstaan. Ivan en Cécilia vertrekken naar Bandiagara met Emilia. Ivan vertrekt definitief, Cécilia en soeur Emilia gaan naar de mis in Bandiagara en bezoeken een kennis. Ik doe de website, installeer een notebook voor Bakary, doe een kort slaapje alvorens met de twee dames naar Somadougou te vertrekken voor de kleurrijke zondagmarkt.
Met een auto vol mango's rijden we daarna naar Mopti voor een tochtje per pirogue over de Bani en de Niger.
Dat zijn van die prettig rustgevende momenten, het lichte klotsen van het water, je geeft je over aan de rust van de trage boot, die met de hand wordt voortbewogen door de pirogier.
Na afloop eten we in restaurant Bissap, het beste restaurant van de regio, dat kun je zeker zeggen. Ik dacht dat Emilia wel een beetje een vrouw van de wereld was geworden door haar bezoek aan Spanje afgelopen december, maar dat viel tegen. Samen met Cécilia bestelde ze een pizza, maar zelfs met z'n tweetjes bleef nog de helft van de pizza over. Ik dacht trouwens dat Emilia wel op de hoogte was van het feit dat ik niet mee zou gaan later in de week naar de Dogon en daarop naar Ougadougou, maar dat bleek niet het geval. Dan baal ik een beetje dat ik zoveel moeite moet doen om de twee ervan te overtuigen dat ik het mij echt even teveel is. Maar ik houd mijn poot hartstikke stijf. Het zou me vijf dagen kosten met heel veel rijden en reizen. Ik heb mijn portie de afgelopen weken even gehad en ik doe op dit moment al genoeg met Cécilia.
Vandaag is het de bedoeling om naar Djenné te gaan.
Het weer is nog steeds van slag, warm en zwoel, dikke wolken met donderkoppen, nu al rond acht uur in de ochtend. Waar moet dat heen? Cécilia beklaagt zich dat ze geen enkele keer een heldere lucht heedt gezien, coninu wolken en stof in de lucht, de melkweg, ho maar.
Zo 9 uur, het water is een terug, op halve kracht weliswaar, maar ik heb toch maar snel even een verfrissende douche genomen. Sékou is bezig met het verzamelen lege drank-flessen, pernod, whiskey, gin, wodka en meer van dat. Ik had hem gezegd dat hij die maar moest verkopen en dat de opbrengst voor hem is. Het kan nooit veel zijn. Maar het is onvoorstelbaar wat een mens in een jaar tijd allemaal tot zich neemt. Ongetwijfeld is het grootste deel door mijn eigen keel gevloeid. Ben ik dan aan de drank, of hoe zit dat?
Dinsdag de 22e.
Vanmorgen weer geen water! Ik heb mij gewassen met een fles water. Er wordt zeer waarschijnlijk aan de waterleiding gewerkt, ik voel het als een beetje vervelend, maar niet als bedreigend in de trant van dat er opeens helemaal geen water meer zou zijn. Verder heeft het in een groot gedeelte van Mali geregend, maar natuurlijk niet hier. Op de televisie gisteravond verschenen alweer eindeloze lijstjes met hoeveelheden neerslag. Zoals Bernadette uit Kati mij schreef, het is heel lastig op dit moment bij de bouw van dammen, ze kunnen geen regen gebruiken.
Het was gisteren dus Djenné. Tussen 12 en 4 hebben Cécilia en ik door het stadje gedoold, het laatste uur samen met Sékou, de grand-frère van mijn Baba.
Hij is helemaal geen gids, maar je bent met hem beter af, hij heeft iets vertrouwds en brengt je niet meteen naar de àllerpopulairste plekjes. Het was dit keer voor de verandering wèl marktdag, ik geef toe, dat geeft toch iets extra's aan het bezoek.
Vreemd is dat je in Djenné andere groentes ziet, zoals meloenen en citroenen, terwijl Djenné toch maar 120 kilometer van Sévaré ligt.
Vanmorgen had ik met de electricien Adama afgesproken om de stand van de zonnepanelen t.o.v. de zon te veranderen. Met een auto vol cement kwam ik daar om 9 uur al aanzetten, cement, die is bestemd voor een extra groot bassin. De dorpsbewoners hadden in de buurt al zand gescoord.
Vanmiddag hoop ik te overleggen met een metselaar. Baba bleek op de markt van Fatoma te zijn. Hij heeft van de burgemeester van Mopti de opdracht een koe aan te schaffen, die morgen tijdens het bezoek van de president Amadou Toumani Touré (ATT) ter gelegenheid van de opening van het nieuwe marktgebouw en de inauguratie van de schitterend gerestaureerde moskee, zal worden geofferd. Baba is letterlijk van alle markten thuis. Op de veemarkt van Fatoma was het een drukte van belang. Meer mensen dan koeien had ik de indruk. Grote troepen worden er aangevoerd. Handelaren drijven de door hun gekocht exemplaren met stokken naar kleinere kringetjes. Het moet geen pretje zijn voor de beesten, maar wat ik zag viel mij toch mee. Het was alleszins een enorme stofboel. Daar kwam bij dat er vandaag veel wind staat, af en toe moest je je ogen dicht doen. Terwijl ik dit zit te tikken stink ik van onder tot boven naar koe. Vanmiddag hoop ik alsnog in Mopti gif tegen termieten te kopen, het is niet anders. In Sangubaka zijn het de termieten die de oogst binnen trachten te halen. Zeker nu er wordt bevloeid tieren de beesten welig.
Van Baba heb ik voor de rest niets meer gehoord, hij heeft het te druk met het bezoek van de president. Geen vergif tegen de termieten, geen gesprek met de metselaar. Dat wordt dan pas donderdag of vrijdag.
Een kleine tegenslag, maar dat mag ik eigenlijk niet schrijven, Cécilia blijft een dag langer, omdat er pas vrijdag een geschikte auto is om naar de Dogon te gaan. Voor haar jammer, ze heeft maar één dag voor de Dogon. Dat is wel erg weinig, de heenreis neemt al een kleine drie uur. Voor mij jammer, omdat ik wel een dagje extra alleen wil zijn.
Woensdag 23 april
Rond twaalven belde Baba mij op, hij moest zijn ei kwijt. Ik waardeer dat heel erg, hij heeft erg veel vertrouwen in mij, merk ik dan. Hij moest kwijt dat hij de hele nacht niet had geslapen. Een ramp was hem overkomen. De gistermiddag aangekochte koe had de benen genomen, geef hem eens ongelijk. Pas aan het einde van de woensdagochtend, na waarschijnlijk urenlang jagen, hadden ze het beest in de buurt van Sévaré aangetroffen. Hij had zich veilig gewaand in een grote kudden van een Peulh, die zich op zijn beurt al rijk had gerekend met zomaar een extra koe, en een mooie ook! De koe moest toen nog weer terug naar Mopti, om daar uiteindelijk te worden geofferd voor ATT. Ik heb met het beest te doen, weer ingeladen in een auto, aan alle kanten gekneveld. Ik heb het niet gezien, ik wil het niet zien ook. Baba overkwam later nog meer rampspoed. Het is een vaag verhaal, maar ergens midden in de nacht kwam een vrachtwagen bij hem de straat in rijden. Vanuit zijn bed hoorde hij een groot kabaal en er was een serieuze vechtpartij ontstaan tussen de chauffeur en zijn broers. Het is afgelopen met diverse gewonden, waarvan er nog eentje in het ziekenhuis ligt. Het is mij volstrekt onduidelijk wat er is gebeurd, maar Baba vertelde dat er mogelijk darnk in het spel was.
Ik heb vandaag weer geprobeerd zelf in Sévaré vergif tegen de termieten te kopen. Maar een klein zakje voor 1000 francs vond ik een beetje veel. De eigenaar van de winkel, gekleed in een chique ruimzittende roze-paarse gewaxte boubou, was buitensporig geïnteresseerd in mijn bestaan. Of ik getrouwd ben, waar ik woon, met wie, hoeveel ik mijn gardien betaal, waar zich mijn projecten bevinden (waarvan hij trouwens het bestaan scheen te kennen!) en of ik hem zou kunnen helpen met van alles. Hij had zelf ook een tuin, hij wilde ook water, hij vroeg wanneer ik weer naar Nederland zou gaan, of hij dan mee kon, eindeloos. Het leek een soort verhoor, ik hield mij sowieso een beetje op de vlakte, hij was een beetje al te nieuwsgierig. Een man dus, waar ik weinig mee te maken wil hebben, veel te opdringerig en uit op eigen belang. In Sangubaka blijkt de aktie van het bijstellen van de panelen te helpen, de pomp maakt per dag meer uren en met meer iets meer capaciteit. Ik zet vraagtekens bij de mensen die de installatie hebben verzorgd, maar langzamerhand komen we er wel uit.
Ik heb vandaag ook eindeloos zitten rekenen of het zin heeft een ander bassin bij te plaatsen om meer water te kunnen opslaan. Het is lang geleden dat ik mij met meetkunde heb bezig gehouden, maar het internet geeft handig ondersteuning. Een werkelijk groot bassin heeft geen zin, dat raakt nooit vol. De voorlopig beste oplossing zou het bijplaatsen van twee extra zonnepanelen zijn, maar dat zit er op korte termijn niet in.
Donderdag 24.
Het is toch bizar hoe je hier op het verkeerde been wordt gezet. Het bezoek van ATT was niet gisteren, maar vandaag. En ik maar denken dat ik gisteren vanwege de drukte niet naar Mopti kon.
Ik heb met Cécilia vandaag het Dogon-dorp Songho bezocht, dat ligt hier niet eens zover vandaan, twaalf kilometer voor Bandiagara. Dat was voor het eerst sinds 1982. Songho is vooral bekend om zijn rotsschilderingen, die elke drie jaar tijdens besnijdenis-rituelen worden vernieuwd. Ze zijn dus niet oud, maar wel intrigerend. Vorig jaar was de laatste besnijdenis bij een groep van 90 jongens in de leeftijd van 12 tot 15 jaar.
Dat is een festijn dat 25 dagen duurt, de jongens worden besneden en blijven op de plek om te genezen en aan te sterken. Elke dag wordt er muziek gemaakt met instrumenten gemaakt van calebassen, ze produceren een geluid dat tien kilometer verder nog hoorbaar is. Op de laatste dag vindt er een wedstrijd plaats. De jongens worden naar een plek gebracht op, ik schat twee kilometer afstand en op een bepaald teken rennen ze terug naar de plek bij de rots. Degene die de rots als eerste aanraakt krijgt als beloning een compleet gevulde graanschuur. De tweede krijgt een mooi jong meisje en de derde krijgt drie buffels. De volgorde is niet helemaal logisch, maar dat is de traditie. Het zou de race nog wel eens spannend kunnen maken, als iemand liever het meisje heeft dan de graanschuur. Ik zal in elk geval proberen in 2009 bij te zijn.
Cécilia vond het een prachtig bezoek, dat is meegenomen.
Klik klik, klik klik, doet haar fototoestel, ik heb het idee dat ze alleen maar op het schermpje van haar fototoestel kijkt. Ik heb het idee dat ze daardoor veel minder ziet. Het is een rare eigenschap van mensen dat men altijd alles maar wil vastleggen. Ik probeer met mate te fotograferen, ik loop eigenlijk helemaal niet graag met mijn camera rond. En soms popel ik om een foto te nemen, terwijl ik het niet doe.
Het gaat iets beter wat mijn acceptatie van Cécilia betreft. Ze gaat iets meer haar eigen gang. Het is vandaag voor haar de laatste dag.
In Sangubaka is ook de aanvoerslang van de pomp ingekort, om elke belemmering voor een goede werking van de pomp weg te nemen. Of het gaat helpen betwijfel ik, maar je kunt dat alleen controleren door het afkorten ook werkelijk uit te voeren.
Vrijdag 25 april.
Emilia zou Cécilia vanochtend om 5 uur ophalen, dus voor mij ook een vroegertje. Ze kwam echter pas een uur later aanzetten. Jammer voor hun van het verloren uur, ze hebben maar één dag voor hun bezoek aan de Dogon.
Ik ben blij dat ik het rijk weer een paar dagen voor mij alleen heb.
Vandaag zit ik de hele dag achter de computer en doe onder andere onderzoek naar zonnepanelen.
Om vier uur krijg ik het opeens op mijn heupen. Ik zit al een tijdje aan te hikken tegen de reorganisatie van de computerkamer, gecombineerd met een grote schoonmaak daar. Het is tenslotte voorjaar. Alles zit onder dikke lagen stof en zand. Spinnewebben zitten in alle hoeken en gaten. Ik wil een betere indeling voor al mijn apparatuur. Twee uurtjes werken is niet genoeg, daarna moet ik snel eten klaar maken, want stipt om 5 minuten voor half acht moet de bioscoop beginnen. Vanavond Mongol 2007, mooie film, maar hij zegt niet zoveel. Naast mij valt een meisje van drie of vier jaar in slaliggen eap in de armen van zijn broertje. Een tijdje later ligt ook het broertje voor pampus. Na afloop van de film liggen er altijd wel een paar kinderen te slapen, die nauwelijks op de been te brengen zijn.
Zaterdag 26 april 2008
Ik zit te wachten op Hamidou, die ik zou helpen met zijn notebook, maar nu om 11 uur is hij er nog steeds niet. Ik heb mij vanmorgen nog uit de naad gewerkt om de computerruimte snel aan kant te krijgen. Straks zou ook Baba langskomen, waarschijnlijk komt iedereen tegelijk.
Zoals gebruikelijk kostte het gedoe met de notebook uiteindelijk veel tijd. Ik ben weer in Mopti geweest om gif te kopen tegen de termieten in Sangubaka, ik heb een spuitapparaat gekocht, maar het gif is uitverkocht. Het moet uit Ivoorkust komen. Een biologische tuin is misschien iets voor de toekomst. In Sangubaka hadden ze gehoopt dat Baba langs zou komen voor aanwijzingen bij het zaaien in de zaaibedden. Ze zeggen, als hij vandaag niet komt, ze zelf beginnen, ze willen niet langer wachten. Baba heeft het erg druk de laatste weken.
Het is heerlijk om in een bijna schone computerruimte te zitten en ik heb nu ook veel meer ruimte opeens.
Oh ja, de film van gisteravond, volgens Sékou waren er wéér meer mensen, het dijdt nog steeds uit, ik kan het bijna niet meer beoordelen. De Japanse teken- en animatiefilm Origine werd wel gewaardeerd, maar niet overmatig. Een beetje bijzondere film, dat wel.
Ik stop, er is geen electriciteit, ik ga ontbijten, wachten tot de stroom terug is.
De stroom is na een uur weer terug, voor het brood moest ik naar Sévaré, de dag komt met horten en stoten op gang.
