de contouren worden zichtbaar
18 februari 2007
Dit is Willem Snapper's nieuwsbrief nr 8.
Wilt u op de verzendlijst komen (of er juist vanaf), stuur dan een mailtje: wsnapper@mopti.nl
Maandag 12 februari 2007
Ik krijg steeds heel enthousiaste reacties van overal vandaan en daar ben ik erg blij mee. Ze zijn allemaal in de trant van doorgaan en we zitten zondags al uit te kijken naar de volgende nieuwsbrief, dus dat is mooi en heel positief. Het geschrijf kost best veel tijd, ik vind het leuk trouwens om te doen, maar het betekent ook dat ik niet steeds iedereen persoonlijk uitgebreid beantwoord. Soms moet ik het voor mijn eigen bestwil een beetje kort houden. Ik begrijp dat u dat begrijpt.
De tijd gaat snel, de dagen vliegen om en het bevalt nog prima.
De werklieden van Yacou zijn nu bezig met de hangars op het dak. Er worden stukken uit de muurtjes gesloopt om daarin stalen profielen te plaatsen, die weer worden opgevuld met beton. Het kan behoorlijk waaien en de boel moet goed vast zitten. Zaterdag nog is de complete telefooncabine van Arona ondersteboven gewaaid. Met andere woorden, het moet wel een beetje stevig in elkaar zitten. Het is wel een beetje lawaaierig binnen.
Gisteren heb ik een goed deel van de dag gewerkt aan de PC voor Bakary. Ik moet nu een gaatje vinden om hem naar Mopti te brengen. Hij loopt in elk geval als een trein. Als ik het goed heb begrepen wordt er elke zondag muziek gemaakt door de Bobo's met balafoons in Sévaré. Sékou is een Bobo, een van de kleinere stammen hier in Mali, de meesten wonen in Burkina Faso, het zijn vooral landbouwers. In elk geval zitten twee balafoon-spelers enthousiast te spelen op hun instrumenten met de begeleiding van twee tamtams. Het gebeurt zomaar in de straat, de mensen dansen enthousiast op de meeslepende klanken van de muziek. Ik word bedolven onder kinderen, ze willen allemaal een hand, sommigen klimmen op schoot.
Voor het moment weinig nieuws. Yacou verzoekt om een extra bedrag om zwaardere electriciteitskabels te kopen, het schijnt dat de bedrading van de meter naar de verdeelkast het anders niet trekt als de climatiseurs worden ingeschakeld. Ik vraag me wel af hoevel stroom die dingen dan vragen. Dat moet gigantisch zijn. Wil ik eigenlijk niet. Ik mag hier toch niet meer energie verbruiken dan ik deed in Nederland??
Dinsdag 13
Rondom mij wordt gehakt en gewerkt. De electricien is bezig met het hakken van een goot voor de zwaardere bekabeling. Geen machine natuurlijk, hamer en beitel, zittend op de grond. Gaat stug door, zonder onderbreking. Boven mijn hoofd op het dak wordt ook stevig gehakt. Gistern zijn ze zelfs door het dak gegaan. Niet helemaal comme il faut, maar volgens Yacou wordt dat vòòr de regentijd wel opgelost. Cross my fingers.
Gisteren werd ik gebeld door Françoise, een kennis van Joop en Gonny, al heeft ze hen nooit eerder ontmoet. Ze is reisleidster en moet vandaag een groep van 17 Nederlanders naar Tombouctou zien te krijgen. We drinken samen een pilsje in Motel Sévaré, al snel komt er een telefoontje dat de vlucht vanuit Sévaré is gecancelled. Dat betekent dat er auto's moeten worden gecharterd. En water en voedsel voor onderweg. En dat nog rond zeven uur 's-avonds. Maar alles is mogelijk. Ze heeft er veel ervaring mee. Françoise komt ook al heel veel jaren hier in Mali, eerst ontwikkelingswerk en onderzoek, tegenwoordig als reisleidster.
Odin verschijnt ook op het terras, we besluiten samen te gaan eten bij le Terenga. Steak pané met frites en een biertje. Lekker en heel gezellig. We zijn de laatsten die vertrekken.
Vanmorgen ben ik met de nieuwe computers bezig. Althans eentje, de andere is de oude van Bakary. Die heb ik inmiddels van een kilo of wat stof ontdaan. Eigenlijk jammer dat ik daar niet snel een foto van had genomen.
Het loopt niet van een leien dakje. Ik heb het idee dat ze me wel oude spullen in de maag hebben gesplitst. De DVD-spelers lezen geen CD's, wat wel zou moeten, een nieuwe hard disk doet helemaal niks, de processor die gisteren arriveerde is beslist niet nieuw, en ja de geschiedenis met de andere nieuwe PC had ik al eerder summier uit de doeken gedaan. Ik ga straks maar even terug om te praten en te ruilen.
De dag verstrijkt en nadat ik de telefoonrekening ben gaan betalen en de defcte spullen heb teruggebracht breng ik nog een bezoek aan Odin die een geluidsstudio aan het inrichten is voor een Deense Zendings-organisatie.
Woensdag 14 februari
Kwart voor vijf, en het licht valt uit. Ze zijn op het dak aan het lassen. En er is zeker iets doorgeslagen, nee ik loop naar buiten, er is gewoon geen stroom. Ik kan nog wel even doortikken op de batterijen van de notebook.
Een enerverende dag, vandaag. De wekker stond op 2 minuten voor zes, want ik ben uitgenodigd om aanwezig te zijn bij de doop van het dochtertje van mijn buurman Sidiki Sampana, de advokaat uit Mopti, en dat begint om half zeven in de ochtend! Ze doen dat altijd zo vroeg zodat de genodigden daarna gewoon naar hun werk kunnen. Er schuiven alleen mannen aan. De vrouwen komen later gedurende de dag. In eerste instantie zijn er niet veel mensen, maar er staat een hele partij stoelen opgesteld rond een open stuk. Sampana komt mij en de inmiddels gearriveerde Bakary begroeten. Ik geef hem een foto van moeder en kind. Hij is erg zenuwachtig en loopt te ijsberen, terwijl hij mensen ontvangt.
Langzamerhand loopt het vol en raken alle plaatsen bezet met echt alleen maar mannen, sommigen in vol ornaat met prachtige gewaden, anderen eenvoudig, of zelfs in werkkloffie, er komen ook wel vrouwen maar die lopen allemaal door naar binnen. Een grote man loopt rond met een schaal met kleine plastic zakjes gevuld met bonbons (toffees en dadels), die hij uitdeelt aan de aanwezigen. In ruil daarvoor wordt een bedrag gegeven tussen de 1000 en 2000 cfa.
Rond het huis staat het inmiddels vol auto's en bromfietsen.
Op de uitnodiging stond vermeld hoe bij de doop moest worden gekomen: ga bij de école technique rechts af en dan is het aan het eind van de latherietweg (het latheriet dat ik dus net heb laten aanbrengen!). Er verschijnt ook op zeker moment een vrouw, die luidkeels allerlei zaken verkondigt, de lachers op haar hand krijgt en er met een aantal bankbiljetten vandoor gaat, die haar al dan niet vrijwillig door sommige aanwezigen worden toegestopt. Ze is een griot en als ze de mannen om geld vraagt zijn ze verplicht om dat haar te geven. Ik moet proberen daar meer over te weten te komen, want het is een intrigerend gebeuren. Later dan bedoeld komt een man naar voren in een prachtig blauw gewaad, een marabout of islamitische geestelijke, die de naam bekend maakt: Fatimata Sampana. Na een aantal islamitische zegeningen, is de doop achter de rug. Geen kind gezien, geen moeder. Iedereen staat op en binnen een paar minuten verdwijnen de auto's in een grote stofwolk. Dat was dat.
Ik stap niet veel later in de auto en ga naar de markt in Sévaré voor groente en vlees. Ik bemachtig voor teveel geld een achterpoot van een schaap, ook om in te vriezen. Ik was een beeetje beduusd en heb niet afgedongen. Met groentes is dat niet nodig, dat zijn min of meer vaste prijzen. Het is nu echt tomatentijd en die liggen overal uitgestald. Ik koop ook nog een komkommer, worteltjes en aardappelen. Ik kan er weer even tegenaan.
Souleymane en George van de APIID komen praten over het informatica-project. Ze blijken Anco te kennen, althans van naam, de specialist op het gebied van netwerken en Unix, Anco, die kort geleden bij mij op bezoek was samen met Odin van Woerdekom en die in Bamako woont.
Nu net komt Ina, de vrouw van Moussa even langs, ze is op weg naar de doop, want kennelijk is het gebeuren van vanmorgen toch niet alles. Binnen is het het terrein van de vrouwen en daar wordt wel van alles met de baby uitgespookt. Om te beginnen sheren ze haar kaal en daarna wordt ze gedurende de dag tot zeven maal van top tot teen gewassen.
Inmiddels is ook een schaap geofferd en de vrouwen prepareren de maaltijd. Dat duurt tot in de avond, maar is steeds alleen bedoeld voor de vrouwen.
Goed, weer even terug, ik wordt ondertussen gebeld door de computerwinkel, dat mijn omgeruilde spullen er zijn en ik stap snel in de auto om ze op te halen. Bij de bank kan ik zo doorlopen, er is geen rij, dus ik ga maar meteen weer een paar miljoen CFA's halen, de bouw vergt af en toe geld.
Als ik terugkom dreigt de boel uit de hand te lopen. De electricien is klaar met het leggen van de kabels en nu moet de goot weer dichtgemaakt worden met beton. Maar omdat hij zelf geen grind heeft vraagt hij bij het andere bouwterrein of hij wat mag hebben. Mijn Ali, alias Tyson, pikt dat niet, omdat hij zich gepasseerd voelt of zoiets en daar ontspint zich een nogal heftige ruzie, die ternauwernood niet ontaard in handtastelijkheden. De twee staan met de borsten tegen elkaar en schelden elkaar de huid vol. Ik kan het natuurlijk niet volgen, dat gaat in het Bambara, maar ik begrijp wel min of meer wat er aan de hand is. Het helpt als ik probeer een beetje tussen beiden te komen en ik mijn blanke gezag kan doen laten gelden.
Alles is uiteindelijk gelukkig in der minne geschikt, de elektricien krijgt het grind en het werk kan worden afgemaakt, de goot is dicht.
Ik heb de hulp van de elektricien een fooi gegeven van 5000 CFA, dat is denk ik voor hem veel geld. Hij was mij zeer dankbaar, hij had anderhalve dag mensonwaardig hard in het beton zitten hakken en timmeren, temidden van eindeloos veel zon en stof, dat ik er graag een extraatje voor over had.
vlechten van betonijzer
Het stof is werkelijk een probleem. Ikzelf heb er niet veel last van, maar de arbeiders op het werkterrein hebben het zwaar te verduren. Aan het eind van de dag vullen ze de ruimtes tussen de fundamenten met zand, zodat later de betonnen vloer kan worden gestort. Dat gaat gepaard met een hoeveelheid stof waar de kangoeroes geen droog brood van vreten. Grote wolken storten ze over zichzelf uit, zodanig dat je ze bijna volledig aan het zicht worden onttrokken. Onvoorstelbaar, dat wordt in Nederland niet getolereerd, en terecht, ik voel me daar niet lekker bij als opdrachtgever. Als het werk na een uur of drie erop zit doen alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Ik weet het niet.
Rond een uur of acht heb ik het gehad. Ik heb net een bak sla op, geraspte wortel, komkommer en tomaten. Ik denk dat ik zo een stukje schapenvlees braad en het daarbij laat. De rest vries ik dan morgen in en dan kan ik een poosje voort. Ik hoop dat het vlees goed blijft. Met diepvriezen heb ik tot op heden niet veel ervaring.
Donderdag 15 februari.
Goed geslapen, nadat Ali, alias Tyson, alias de meester-metselaar, mij gisteravond laat belde dat hij pas om half twaalf was thuisgekomen. Op de weg naar Mopti was zijn bromfiets uit de jaren zestig er mee opgehouden en hij heeft het grootste deel van de 12 kilometer moeten lopen en duwen. Vandaag heeft hij het dan ook verstandig genoeg, laten afweten hier. Ik heb hem aangeraden de volgende keer als hem zoiets overkomt mij te bellen, dan laad ik zijn brommer wel in de auto en dat scheelt een fikse wandeling. Hij heeft mijn telefoonnummer, dus dat is makkelijk.
Moussa belde mij vandaag vanaf la Justice. Hij zat daar met oomlief en de kinderen om weer een stap dichter te komen bij de lettre d'attribution. Het gaat nog niet van een lijen dakje, nu is weer een verklaring van een of andere oma nodig. Ik voorzie nog, dat de kinderen zich terugtrekken op een gegeven moment en ik een huis heb gebouwd op andermans terrein. Want de bouw gaat gewoon verder. Rond een uur of twaalf hoor ik op de binnenplaats gekakel en komt Sékou met een kip aanzetten, of ik die wil hebben, of ik wel kip eet. Ja zeg ik, en kijk medelijdend naar het beest, Sékou zal hem wel een kopje kleiner maken. Hij hangt nu aan het braadspit in de oven. Ik denk niet dat ik hem gaar krijg, het is trouwens een haar, in Nederland eet je alleen maar de hanen. Alle ingewanden zijn eruit, behalve de eierstokken met een paar bijna volgroeide dooiers. Het kippetje voelt van buiten wel heel erg taai aan, taaitaai! Ik ben benieuwd. De oven heb ik nog nooit gebruikt, dus dat stinkt een beetje en de oven geeft ook behoorlijk wat warmte af. Is dat wel slim?
Het leven is goed hier, ik geniet met volle teugen. Ik heb geen last van de warmte. Vooral rond etenstijd is het toch zo heerlijk, dan zitten we buiten, pilsje erbij voor Sékou en iemand die ik niet goed ken en een glas Fanta voor Arona.
Ik ben vanmiddag weer eens op virusjacht geweest op de school. De ene had 91 besmette bestanden, de andere 776! Zoveel komt niet vaak voor, maar ik heb ze kunnen elimineren. Thuisgekomen is iedereen al naar huis, de muur rond de tuin is nu helemaal dicht en ook met de muren van het huisje is een begin gemaakt. De indeling is nu al behoorlijk tastbaar.
Vrijdag 16 februari
Weet je, de aan- en uit-knop van de radio van Ali is al heel erg lang kapot, je kunt gemakkelijk de batterijen eruit halen als je hem uit wilt zetten. Daarna gaan ze in de zaklantaarn.
Mijn nieuwe deur is gisteren gearriveerd, ik ben benieuwd wanneer ze die er gaan inzetten. Dat geeft denk ik heel veel overlast binnen, qua stof. Maar ik wil het heel graag.
Het is nu tussen de middag en zowel het ene winkeltje als het andere heeft geen brood. Mijn maag knort inmiddels behoorlijk, dus ik ga een bord spagetti maken, tomaat, een ei en wat kruiden, het water loopt me in de mond.
Gisteravond was het diner ook een beetje karig, om te koken was het al een beetje laat geworden en de kip aan het spit duurde en duurde. Later heb ik die maar in een pan overgedaan. Uiteindelijk heb ik alleen de poten gegeten, de rest bewaar ik voor vanavond. Heel lekker en heel taai.
Buiten is de zijmuur nu op hoogte. Hij lijkt ieder moment te kunnen omvallen, maar dat zal wel loslopen.
Verder niet veel nieuws tot nu. Het is een rustige dag. Ik houd mij een beetje bezig met mijn nieuwe computers.
Zaterdag 17 februari
Vandaag geen rustige dag, ze zijn begonnen met het verwijderen van een van de ramen in de woonkamer. Die wordt vervangen door een deur, zodat het contact met buiten beter wordt. Ik kan dan ook de televisie buiten zetten, en kunnen anderen makkelijker aanschuiven. Het is veel kabaal en er is natuurlijk veel stof. Onder het raam zit een betonnen balk met bewapening, het is een zware klus. Het is nu half elf, het raam is er uit, ik ben benieuwd of ze het redden vandaag. Ik heb meteen vanmorgen de telefoonaansluiting verhuisd naar de salle d'ordinateurs. Ik vraag mij af hoe vaak ik nu nog in de woonkamer zal zitten. De televisie zal buiten staan meestal en als ik op de computer wil werken, zal dat meestal wel in de salle d'ordinateurs zijn. Maar ik kan nu ook met mijn laptop op het dak, ik heb nu een draadloze verbinding.
Sékou is weer druk met het maken van allerlei dingetjes, portemonnees, tasjes en gisteren twee hoezen voor grote dolkachtige messen. Het zijn de Touareg die dit soort dingen aan de man brengen. ik wist niet dat ze de typische Touareg-spullen kennelijk niet zelf maken, Sékou is een Bobo en is er uiterst bedreven in. Hij bewerkt het leer van begin tot eind, looien, drogen, soepel maken, snijden, verven en naaien. In Sévaré probeert hij zijn spulletjes dan aan een Touareg te verkopen, die het op zijn beurt weer probeert te slijten aan de blanke toeristen. Ik weet wel dat het heel normaal is dat stammen bepaalde dinge voor elkaar doen, het is een soort symbiose. Vaak worden hier nog termen gebruikt als slavernij. Het is altijd een hot item, Bakary heeft het er vaak over, maar ook hier hoor ik vaak naar elkaar snearen, je bent mijn slaaf, je moet doen wat ik zeg, relativerend beweert het slachtoffer soms het tegenovergestelde. Maar het leeft wel en er is wel degelijk sprake van een zekere vorm van slavernij, al is het woord op zich wel een beetje over-done. Het is meestal een kwestie van rangen en standen, van taakverdeling, dingen die je wel of niet doet, of door een ander laat doen.
Vanavond ben ik uitgenodigd bij Bakary en Djenné om te komen eten.
Veel te vertellen is er nu niet, iedereen is hard aan het werk, er wordt gemetseld, er worden weer nieuwe stenen gemaakt. Ik geloof dat mijn bouwvakkers het warm hebben, zo in de volle zon. Sommigen lijken even zo goed eindeloos veel energie te hebben, anderen lopen rond met een meer Afrikaanse snelheid, zonder daarmee vooroordelen te willen bevestigen. Ik denk dat Europese snelheid niet zo heel veel hoger ligt, maar de zware omstandigheden spelen wel mee.
Kamara, een van de bouwvakkers, klaagde gisteren al dat hij last heeft van angine, vanmiddag zijn we naar de apotheek gegaan en ze hebben hem een aantal pillen gegeven, ik heb geen idee wat, het zag er heel goedkoop uit. Ik denk dat de apotheken uiteindelijk geen troep verkopen, in elk geval niet zoals de venters op straat met hun kistjes met kleurige pastilles en zalfjes, en het zijn vaste prijzen, de apotheker fungeert ook meestal als dokter. De pilletjes zitten in doorzichtige strippen van cellofaan, net als de chloroquine die ik een paar dagen geleden voor Sékou had gekocht. We waren om vier uur weer terug, op het moment dat ze hier stoppen. Van pauzes is gedurende de dag bijna geen sprake, ik zie ook niet dat ze echt eten. Ik neem aan dat ze toch wel wat binnen krijgen. Morgen is het zondag en er wordt gewoon doorgewerkt. Uitslapen is er voor mij dus niet bij. Daar heb ik best wel eens zin in. Maar dat komt nog wel.
Ik hoorde gisteren vertellen dat de weg naar Mopti van straatverlichting wordt voorzien. Het is er gevaarlijk genoeg en er gebeuren regelmatig ongelukken. Het is een stuk vooruitgang. De eerste lantaarnpalen staan er al. Ik ben benieuwd of ze vanavond ook echt al branden, ik ga kijken als in naar Bakary ga om te eten.
Al met al heb ik het nog steeds naar mijn zin. Ik ben natuurlijk ook de hele dag bezig en ik heb weinig gelegenheid om aan vroeger tijden te denken. Ik hoop in elk geval morgen de huiskamer weer een beetje te kunnen inrichten. Het aanbrengen van de deur lijkt een heel goede beslissing. De kamer krijgt automatisch een betere inrichtig, het wordt er niet ongezelliger op. Het ziet er goed uit.
