Dit is Willem Snapper's nieuwsbrief nr 91 van 12 oktober 2008.
U kunt zich aan- of afmelden voor de aankondiging: wsnapper@mopti.nl
Waarin de doop van Pablo
en
Waarin huwelijksproblemen dreigen te escaleren
Zondag 5 oktober 2008, het vervolg.
Het blijft weer een super drukke dag, ik eindigde er al mee in de vorige "Waarin". Vanmorgen tijdens mijn normale nieuwsbrief-werkzaamheden werd ik gestoord om Ousmane, de schilder-timmerman, naar het huis van Dramane te brengen.
Daar hield het niet mee op, want tegelijkertijd heb ik daar een vastgelopen hangslot afgeslepen en Cissé de smid erbij gehaald voor nog een paar klusjes daar. Ik kwam Aguibou tegen, die langs zou komen om mijn internet te regelen voor het volgend jaar, maar die is weer nooit geweest. Ik blijf ook niet meer voor hem thuis. Als ik naar Mopti wil om de zieke Yahebin op te zoeken in het ziekenhuis, zie ik dat ik een lekke band heb. Als ik mijn reservewiel tevoorschijn haal, merk ik tot overmaat van ramp, dat daar ook geen lucht meer in zit. Ik verwissel het wiel en pomp het reservewiel op, in de hoop dat ik in Sévaré veilig de bandenplakker kan bereiken, dat lukt gelukkig. "Ongelukkigerwijs" is dat recht tegenover het winkeltje van Modibo, de gehandicapte meneer, die vaak met zijn houten kruk op de mobylette bij mij langs komt, soms ook met zijn dochtertje Djeneba achterop. Het zweet liep hem van het gezicht en over zijn borst. Het was duidelijk dat hij niet in goede doen was. Ik beloofde hem naar Christian te brengen, nadat de banden waren gerepareerd. In de tussentijd werd ik gebeld door een van de Spaanse couchsurfers. Guillelmo was ziek geworden in de Dogon en vroeg of hij met zijn vriend nog een paar dagen kon komen logeren om uit te zieken en een beetje op te knappen, voordat ze naar Burkina vertrekken. Dat gaat nu niet door en ze willen na een paar dagen rust en herstel terug met de bus naar Bamako. Wie ben ik dan om nee te zeggen, maar ik moest wel even slikken.
Na de reparatie van de eerste band heb ik Modibo naar Christian gebracht en die bestelde bij mij een hele waslijst aan medicijnen. Ik weer naar Sévaré om ze te kopen, alle apotheken waren dicht op eentje na, de duurste natuurlijk. Het zij zo. Ik haal meteen mijn tweede band op. Normaal kost het plakken van een band 500 cfa, dus ik keek op toen hij 600 vroeg, maar dat bleek voor twee banden! het zijn niet allemaal oplichters. Ik heb hem 1200 gegeven, want het was geen eenvoudige klus. De banden waren bijna niet van de velg te krijgen. En nu ben ik bezig met de installatie van een computer voor de Ecole Technique, terwijl de Spanjaarden binnenkomen. Guillelmo lijdt aan een hevige bronchitis en versdwijnt direkt in bed.
Maandag 6 oktober.
Het zijn onwaarschijnlijk drukke dagen. Ook vandaag weer.
Samen met Christian haal ik het defekte zonnepaneel op in Sangubaka en we rijden vier maal naar het huis van Dramane, met verf, en benzine, met cement. Alweer met Christian en ook nadat ik Djenné heb gehaald, bezoeken we de arme Yahebin in het ziekenhuis in Mopti. Volgens Bakary hebben ze stukken huid verwijderd van haar arm en wordt die met ijs koel gehouden. Haar arm is nu dik tot aan haar oksel. Ik neem toch aan dat het goed komt.
Ze heeft niet veel pijn, alleen als ze haar proberen te verleggen of haar te laten gaan zitten, hoor ik een zacht geklaag. Maar ze lacht ook en ze eet. In de namiddag probeer ik nog een beetje een computer te installeren van de ecole technique, maar ik kan mij maar slecht concentreren. Dan moet ik nog een keer op pad om Aguibou te pakken te krijgen voor mijn internet. Dit keer is hij in zijn kantoor. De procedure is geenszins duidelijk. Als je zou kunnen internetbankieren, dan was het simpel. Ik heb sowieso geen rekening of een herinnering dat het abonnement afloopt. Is de abonnementsperiode verlopen, dan wordt je subiet van het internet afgesloten. Aguibou weet het ook niet goed. Hij vraagt mij om naar de BMS-bank in Mopti te stappen en het abonnementsgeld direct op de rekening van Orange te storten.
Ik kreeg een vrij rampzalig mailtje uit Nederland. Een bejaarde dame met wie ik mij tot vlak voor mijn vertrek een paar jaar heb beziggehouden, heeft zich van de tweede verdieping gestort. Zwaar gewond aan rug en een verbrijzelde voet. Het is duidelijk dat zij niet verder wil, maar het is niet gelukt. Tragisch.
De Spanjaarden doen zich tegoed aan spagetti, ze hebben twee pakken in een pan gestopt en mijn gehakt uit het vriesvak gehaald voor de saus. Ze hebben een berg gekookt voor twee weeshuizen, ze hebben kennelijk weinig idee van hoeveelheden. Het zijn vriendelijke Madrilenen, maar ze zijn iets te vrij. Ik heb nog een chique flesje olijfolie uit nederland, wat ik wilde bewaren totdat ik daar iets speciaals mee wil doen. Die hebben ze aangebroken, een beetje tegen mijn zin dus.
Dinsdag 7 oktober.
Ik ga al om acht uur naar Mopti om het geld voor Orange te storten. Geen lange rijen bij die bank, maar voordat ik weg ben is er meer dan een uur verstreken omdat eerst hun bankverbinding niet werkte en daarna de bon niet kon worden geprint.
Ik hoopte met Baba naar Sangubaka te rijden voor een vergadering met de vrouwen, maar dat wordt uitgesteld tot vanmiddag.
We bespreken wat we met de door hem gevonden zware compressor in Bamako aanmoeten. Het is een model met een zes-cylinder motor, een zware jongen dus, met alles erop en eraan, voor het niet onredelijke bedrag van 6,5 miljoen FCFA (10.000 euro). Deze prijs staat nog ter discussie. Het is een tweedehands apparaat en zou zo uit Frankrijk komen. Erg veel geld toch wel, maar hopelijk verdient hij zich ook (gedeeltelijk) terug als ik hem kan verhuren. Niangaly is wel geïnteresseerd. We zouden eindelijk kunnen doorgaan met het graven van de put in Sarédera. Het betekent waarschijnlijk dat ik binnenkort naar Bamako moet om de koop en het transport te regelen. Ik heb een trekhaak, maar heeft de compressor de juiste aansluiting?
Ik ben met een antibiotica-kuur begonnen. Ik heb al een dag of tien een paar rare bulten op mijn arm, die maar niet wegtrekken. Het Mogelijk zijn het insectenbeten, ik heb er geen last van. En ik heb mij laatst miniem in mijn vinger gesneden en ook die is lichtelijk ontstoken. Wij zijn benieuwd.
Het is de laatste dagen onaangenaam warm en het ziet er nu toch echt naar uit dat de regenperiode voorbij is. Gelukkig is de oogst door de laatste buien gered, zelfs op plekken die ik al volledig had afgeschreven staat de mil er redelijk bij. Aan het eind van de maand beginnen ze met het binnenhalen van de oogst.
Sinds gisteren gaan de Sanogo's weer naar school. Maandag hebben Sékou en ik ze naar La Tolérance gebracht, waar inmiddels een tweede gebouw is neergezet, zodat de kinderen niet naar een onafgebouwd huis als dépendance moesten, zoals vorig jaar. We waren nog net getuige van het zingen van het volkslied en het hijsen van de vlag. De alleraardigste direkteur wees de kinderen hoogstpersoonlijk hun nieuwe klas.
La Tolérance
in Sévaré
Vandaag om twaalf uur heb ik nog snel 4 nieuwe schooltassen gekocht, schriften, pennen, twee meetkunde-setjes met driekoekjes, een gradenboog en meer frutseltjes. Wat zijn die kinderen dan blij!
Baba belt mij op en vertelt dat hij pas morgen komt. Dan kan ik nu de geinstallerde computer terug naar school brengen.
Woensdag 8 oktober
Half negen en ik heb al het een en ander beleefd. De stroom valt nu ook uit, ik werk nog even door op de batterijen. Daar kan ik een kwartiertje mee verder. Vanmorgen opgestaan om kwart voor zes voor de baptême (doop) van het zoontje van JP en Oumou. Ik heb mijn mooiste regenpak aangetrokken. Als ik ter plekke ben staan er erg veel stoelen opgesteld, ik ben als blanke op tijd en natuurlijk een van de eersten.
Ik zet mij op een stoel en geef de meneer met snoep 2000 cfa (3 euro), zoals gebruikelijk en ik krijg twee kleine pakketjes met bonbons en dadels. JP komt even later met een busje met een negental Nederlandse toeristen, voor wie het doopfeest een bijzondere en niet alledaagse attraktie vormt. De groep verdwijnt in zijn geheel door een andere deur om even later weer naar buiten te komen om op een andere plek te gaan zitten. Ik krijg het idee, dat ik bij de verkeerde doop terecht ben gekomen en verhuis snel naar de overkant. De plechtigheid laat behoorlijk lang op zich wachten, maar uiteindelijk maakt de marabout de naam bekend: Pablo, een Europese verbastering van de in Afrika gangbare naam Ablo.
Tegen achten kom ik thuis, waar Sékou het betreurt dat hij niet mee was (toen ik weg ging sliep hij nog). Misschien dat we aan het eind van de middag nog even gaan kijken, dan is er muziek en wordt er gedanst.
Met Baba heb ik een afspraak om naar Sangubaka te gaan voor het bespreken van de tuinbouwvoorlichting, die de 20e oktober gaat beginnen. Het is een beetje teleurstellend, dat er maar één vrouw komt opdagen, maar zij is wel de vice-presidente. Zij belooft dat ze alle huizen afgaat om het nieuws te vertellen en om te zorgen dat de vrouwen echt komen. Na een half uurtje praten rijden we naar het huis van Dramane om te kijken wat er nog allemaal moet gebeuren.
Ik heb Spanjaarden in huis, met echte Spaanse eetgewoontes. Ik kan mij daar meestal aan onttrekken, ik ben het niet gewend en normaal gesproken vind ik het ook niet handig. De hoofdmaaltijd vind plaats tussen twaalf en een. Maar vandaag hebben mij uitgenodigd om in Le Terenga te gaan eten, kleintje bier, een steak pané en gebakken aardappels. Niet 's-avonds dus, maar als uitgebreide luch. Wel heerlijk en we praten voor een goed deel over de tachtigjarige oorlog, omdat Hugo geschiedenis studeert.
Na het eten zit ik er doorheen, maar de middag heeft meer in petto.
JP heeft een prima band gecharterd met lekkere Malinese muziek, het swingt de pan uit, ik heb dat nog niet eerder meegemaakt.
De vrouwen waren allemaal op hun mooist, het verzorgde (meest kunstmatige) haar, zwaar opgemaakt, de mooiste pagnes met de bijbehorende hoofddoeken, die ze zo prachtig rond hun hoofd knopen.
Ik ben nog even snel langs huis gereden om de Sanogo's te halen, voor hun is dat een wereldgebeuren, dat hebben ze nooit meegemaakt. Sékou maakte zich een paar keer behoorlijk boos omdat de vrouwen de Sanogo's van hun stoelen proberen te jagen, ik vond het ook wel een beetje ver gaan. Het conflict liep nog zodanig op dat ik besloot, Sékou eigenlijk, de kinderen weer naar huis te brengen. Voor de rest was het een prachtige vooravond, die mij mijn volgegeten buik volledig deed vergeten. Ik schat dat het om zeven uur afgelopen was en voldaan reden we huiswaarts.
Het was de laatste avond van de Spanjaarden, ze willen morgen vroeg met de bus mee, dus dat betekent vroeg slapen en morgen vroeg weer op.
Om half een in de nacht ging de telefoon. Meestal heb ik hem 's-nachts uit, maar omdat hij als wekker fungeerde, kon hij op dit tijdstip overgaan. Of ik bij Moussa en Ina langs kon komen, die in een ernstig geschil verwikkeld waren. Ik kleed mij snel aan en ik loop in het stikkedonker een beetje zenuwachtig naar hun huis, vijftig meetr van het mijne. Onderaan de trap naar het dak wordt Ina tegengehouden door een paar kinderen, halverwege de trap zit iemand op een tree, van wie ik vermoedde dat het Moussa was. Hun kinderen klonterden rond Ina. Aan mij om midden in de nacht te bemiddelen in een ernstig en waarschijnlijk onoplosbaar huwelijksconflict. Ikzelf kom nauwelijks uit mijn woorden, ik ben er totaal niet op voorbereid. Sommige woorden schieten mij niet te binnen en het maakt de communicatie niet makkelijk. Vooral Ina is zeer gemotioneerd, zij zat inmiddels op de grond, terwijl ik op een stoel werd gezet met min of meer een mond vol tanden. Ik weet mij niet veel meer te bedenken dat mensen vertrouwen moeten hebben. Coumba is heel erg down , maar probeert de problemen redelijk te verwoorden. Ze heeft het over haar vader als een man die alleen maar ruzie zoekt en niet gemakkelijk is voor vrouw en kinderen en dat hij de laatste jaren zo erg is veranderd. Door mijn komst is na een uurtje de ergste kou uit de lucht geloof ik. We spreken af dat ik morgenochtend terug kom om verder te praten. Ik hoop dat iedereen gaat slapen.
Donderdag 9 oktober.
Ik moet weer vroeg op, nu om de Spanjaarden vaarwel te zeggen. Baba rijdt met dezelfde bus naar Bamako en hij heeft geregeld dat de bus bij de afslag even stopt om Guillelmo en Hugo op te pikken. Baba is voor een weekje op weg naar Egypte naar een organisatie die zich bezighoudt met vergelijkbare projecten als waar Yvonne zich mee wil bezighouden. Ze ontmoeten elkaar in Caïro.
Klokslag halfnegen sta ik op de stoep bij Ina en Moussa. Het is beter dat de kinderen er nu niet allemaal zijn.
Ik had mij een beetje voorbereid met wat voor dooddoeners en algemeenheden ik zou kunnen aankomen. Het ging me beter af, dan ik van te voren had verwacht, maar het resultaat zal nul zijn, hun relatie is te zeer verstoord. Ik begin dat het een sympatieke familie is met een stel lieve kinderen en dat dat heel wat waard is. Ik noem de verantwoordelijkheid die de ouders moeten hebben tegenover de kinderen en dat die altijd voor moet gaan. Ik opper dat het huwelijk een kwestie is van geven en nemen, van samenleven, van tolerantie, openheid en oprechtheid. Ina begint weer een waslijst van ergerlijkheden te noemen, over het door Moussa betaalde recept van zijn vriendin, wat Moussa ergens heeft laten slingeren, waarom hij de kosten van medicijnen van de onlangs erg zieke Tanti niet wilde betalen, hoe hij Coumba met de dood bedreigde en dat hij haar zou volgen. Moussa bleef overwegend kalm. Als ik in zijn buurt ben durft hij zijn stem niet te verheffen, ik sta als zijn vader en als oudere duidelijk boven hem op de sociale ladder en dat respect is heilig. Hij is boos op Ina, hij wil zich door haar absoluut niet de les laten lezen, hij is de baas in huis , zijn wil is wet en daar mag niemand zich tegen verzetten. Door deze crisis staat zijn autoriteit als hoofd van de familie op het spel, zoals hij ook onverbloemd zegt, dat pikt hij niet. Hij luistert wel naar mij, als ik opper dat de maatschappij aan het veranderen is, dat de vrouw niet ondergeschikt is, dat ze geen slaaf is van de man. Het huwelijk is in de westerse wereld tussen twee gelijkwaardige mensen. Dat zal ook in Mali veranderen, met de televisie wordt de wereld klein. En zeker Ina is iemand, die zich los probeert te maken en haar eigen onafhankelijke leven wil lijden.
Het gesprek komt duidelijk in een rustiger vaarwater, het lijkt erop dat ik enige grip heb. Moussa verklaart dat hij mijn mening respecteert, maar meer uit oogpunt van sociale rangorde. Het stelt mij maar ten dele gerust. Zijn toezegging om mee te werken komt voort uit een soort plichtmatigheid. Het is even rust, maar de storm is niet gekeerd, ik ben zelfs zo ongerust, dat Ina op zo kortst mogelijke termijn haar biezen zal pakken, met medenemen van alle kinderen, misschien op Seydou na, die meer aan zijn vader hangt.
Ik ga met Djenné naar Mopti, naar Yahebin.
Het is kwart over zeven, ik bel Baba. Het lijkt net Nederland, onderweg is hij gestrand met de bus omdat een kind een steen door de voorruit van de bus heeft gegooid en de politie de zaak uitzoekt om het kind te bestraffen en de schade te verhalen op het dorp. Hij is in elk geval aangekomen in Bamako, zij het met een andere bus. Nu gaat hij nog op stap om de compressor te vinden en daarna belt hij me terug. Het is treurig, zowel voor de bus, als voor Baba, hij heeft nu veel minder tijd en moet vannacht ook nog via Casablanca door naar Caïro.
Ik ben gehakt aan het maken, dat is al lang geleden: met veel knoflook, pepers, een grote gesnipperde ui, een handje rozijnen, paneermeel en olie. Het water loopt me in de mond. Vanmiddag heb ik een tomatensalade gegeten, ik heb het idee dat ik te weinig groentes eet en navenant te weinig vitamines binnen krijg, ik moet beter op mijzelf letten. Gehakt, gebakken aardappelen met ui. Wat wil ik meer, heerlijk.
Modibo komt vanavond op bezoek met zijn kleine dochtertje Djeneba, die zo verschrikkelijk lief kan lachen. Mijn limonade lust ze evenwel niet.
Baba heeft de compressor getackeld, het schijnt een reusachtig apparaat te zijn, zo groot, dat mijn auto hem niet zou kunnen trekken. Moet ik daarvoor naar Bamako? Hij is niet compleet, geen boorhamer en geen pomp en hij moet ongeveer 6 miljoen CFA kosten.
Vrijdag 10.
Volgens mij moet ik het niet doen, normaal zou een machine ongeveer 2,5 miljoen kosten, daar komen nog de kosten bij voor hamer en pomp. En dit apparaat is zo groot, dat ik hem volgens Baba niet eens met mijn auto kan trekken, laat staan op slecht terrein. Ook in het gebruik zal hij duurder zijn, ik moet een vrachtauto huren om hem naar het werk te brengen, zelfs een PC Hooft-tractor zou hem niet van zijn plaats krijgen. En waar laat ik een dergelijk groot apparaat!
Op de Ecole Technique hoefde ik slechts op een knop te drukken van de monitor om Emilienne weer geheel tevreden te doen zijn, dat was een fluitje van een cent. Ik ontmoet daarop Christian die aanbiedt om weer mee te gaan naar Sangubaka met een werkend zonnepaneel, dat bij mij functionneerde, maar naar later bleek in Sangubaka niet. En passant bezochten we het huis van Dramane waar het laatste schilderwerk klaar was. Het ziet er naar Afrikaanse begrippen keurig uit, naar Europese begrippen minder. De meeste schilders zijn hier kladderaars. Ze schilderen met hun muurverf overal overheen, ook over de net geschilderde blauwe ramen en deuren. Christian kent een technicus die misschien echt raad weet met het zonnepaneel, dus geven we het bij zijn huis af, de man zelf is niet thuis.
Daarna rijden we voor de derde keer naar de Verplegers-school om te horen of Christian nou in aanmerking komt voor die ene laatste plek of niet. Zucht van opluchting en blijdschap, er is echt plek!! Christian begint breed te glunderen en ik ook. Ondanks de eerdere optimistische geluiden was zijn opleiding nog niet 100 procent zeker, nu wel.
Bij thuiskomst loop ik even langs Ina, om te horen hoe het daar nu gaat. De rust is een beetje teruggekeerd, maar een oplossing is niet in zicht. Ina voorziet mij van een waslijst van ergerlijkheden en van tekortkomingen van Moussa. Hij is de laatste jaren zo enorm veranderd. En sinds een paar dagen bedreigde hij zijn oudste dochter Coumba meerdere keren met de dood. Het kon hem niet schelen of hij daarvoor de consequenties zou moeten ervaren en in de gevangenis terecht zou komen. Ik weet niet hoe serieus die opmerkingen zijn. Zo goed ken ik de maatschappij hier niet, ook hier heb je mensen die rare dingen kunnen doen, door wat voor omstandigheden dan ook. Ik heb vaak verhalen gehoord over vergiftiging, over moord en doodslag, over bizarre rituelen, we leven hier in een totaal andere wereld, mijn kennis en ervaring blijft heel erg aan de oppervlakte. De werkelijkheid kan zich in verre dieptes afspelen, dieptes, waar ik nooit toegang toe heb.
Zoals gebruikelijk zit de zaal vanavond propvol mensen en ik vertoon La dernière Légion, en het verhaal speelt zich af in de Romeinse tijd. De mensen hebben heel erg genoten. Regelmatig uitten ze ze zich met enthousiaste kreten, gejuich en geklap. Een hoofdrol wordt gespeeld door een vrouw, die zich in het gevecht van "man tegen man" bepaald niet onbetuigd laat en dat wordt hogelijk gewaardeerd! Op zich opmerkelijk gezien de twijfelachtige positie van de vrouw in Mali.
Zaterdag 11 oktober
Ik kan nagenoeg niet werken, evenals de laatste dagen, weigert het internet bijna elke medewerking en ook de stroom valt regelmatig uit, de laatste keer gedurende vier uur. Ook mijn internetverbinding met de bank hier doet het niet. Ik heb net een flink bedrag overgemaakt, voor de compressor, die nu niet doorgaat en ook Alberto zou een kleine 4000 Euro betalen die ik heb voorgeschoten voor de kosten van het huis van Dramane. Ik word toch een beetje zenuwachtig. In hoeverre kan de kredietcrisis in Mali toeslaan? Ik kan niet zeggen dat mijn humeur wat het Nederlandse gebeuren betreft op zijn allerbest is, ik heb een stevige veer moeten laten helaas. Ik blijf maar zitten waar ik zit, in de hoop dat het de komende jaren weer bijtrekt. Maar het betekent wel dat ik de komende drie jaar, voordat ik mijn AOW hoop te krijgen, toch echt moet oppassen en niet teveel moet uitgeven. Dus ben ik vanmorgen persoonlijk naar de bank gegaan om mij ervan te van vergewissen dat het is aangekomen, en gelukkig, het staat hier op mijn rekening. Moet ik nu zo paranoia zijn om het geld meteen op te nemen en het in een oude sok te stoppen, of laat ik het gewoon op de bank in Mali? Voorlopig houd ik het even op het laatste.
Op de terugweg rijd ik langs het ziekenhuis en ik bespreek met Jean-Marie de organisatie voor het feest van Dramane, aanstaande vrijdag. Jean-Marie is de chauffeur van de ambulance van het ziekenhuisje in Sévaré. De ambulance is redelijk groot, daar kun je een hoop stoelen instoppen en gemakkelijk een tiental personen mee vervoeren. Dat is geregeld. We bestellen gegrild vlees voor de feestgangers, een schaap offeren is me te gortig. Ik vraag Ina voor de drank te zorgen: bissap en gembersap en twee kratjes diverse frisdrank.
Tegen enen rijden we naar Mopti: Ina, Djenné en de twee Willems. Om Yahebin te bezoeken. Awa, de zus van Bakary beklaagt zich dat de verplegers zich niet al te subtiel gedragen. Bij het verwijderen van het verband van haar arm knippen ze doodleuk in haar arm. "Au!"
En dat al voor de tweede keer. Ik heb nog altijd de indruk dat het ziekenhuis niet veel anders is dan een slagerij. Omdat het weekend is, is bijne iedereen afwezig en ik kan mij niet beklagen.
Terug thuis slaat de electriciteit weer aan. Er kan eindelijk een beetje gewerkt worden.
Vanavond draai ik de film "Le Course au Jouet", een kerst-film met Arnold Schwarzenegger. Charlie Caplin in het voorprogramma. Ik heb ook een paar trailers met Michael Jackson, dat wordt ook zeer gewaardeerd. Het is bijna vijf voor half acht, ik hoor de opgewonden kinderen al voor de poort staan, het is tijd om te beginnen!
De entree was heftiger dan ooit, tientallen kinderen stormden naar binnen, toen Sékou de poort opende. Er wordt gerend en gestruikeld om toch maar de beste plaats te bemachtigen. Dat het een kerstfilm betrof, maakte niets uit, de film was een ongekend succes met misschien wel de mooiste reacties ooit!
