Printversie

Willem Snapper's nieuwsbrief 76, 15 juni 2008.

Waarin de winkel van Modibo de lucht in gaat
en
Waarin een gruwelijk verhaal uit Djiguibombo

The day after, 10 juni 2008
Het was gisteren, maandag een drukke dag. Alles tegelijk.
Daar hadden we om te beginnen Hamidou mijn buurman, die al om acht uur op de stoep staat met een televisie- en satelliet-deskundige, die gaat proberen dat ik niet meer alleen Mali kan ontvangen, maar ook die dertig of veertig andere zemders, met hopelijk ook een kanaal dat het voetbal uitzendt. De goede man is tot een uur of twaalf bezig en bereikt dat ik Mali niet meer krijg en bijna al die andere wel. Voor mij is dat niet zo'n punt, voor de Sanogo's wel, want Mali is nagenoeg de enige zender die veelal in het Bambara is en die ze kunnen volgen. Enfin we houden het even zo.
Dan was daar Christian om de aanvraag voor de beurs van zijn vervolgstudie in de verpleegkunde de deur uit te doen.
Ten derde hadden we Lacine, die geld kwam halen voor de te bestellen onderdelen voor de auto. Die doet het sinds zaterdag niet meer, zoals ik eerder al schreef. Ik had de Peugeot-dealer gebeld in Bamako en zij hebben de spullen in magazijn! Dus, Lacine stuurt het geld vandaag in een enveloppe per autobus naar Bamako, waar oomlief Mamodo bereid is de onderdelen te kopen en ze wederom per bus naar hier te sturen (het is in elk geval geen dynamiet!). Misschien dat ze vanavond aankomen, anders wel morgenochtend. Het is niet onlastig dat de auto het niet doet, ik moet onder andere de zonnepanelen naar Sangubaka brengen.
Voorts kwam Amatigue om hulp vragen bij problemen bij de inklaring van een container van Gered Gereedschap en Joop's Dogon stichting uit Nederland. We hebben alles kunnen regelen.
Om vier uur Malinese tijd, 6 uur in Nederland, ben ik gaan proberen of ik iets zou kunnen opvangen van de eerste voetbalwedstrijd van de dag, maar helaas, na een half uur zappen, leek uit niets dat een belangrijk voetbaltoernooi gaande was. Het zij zo. Ik luister dan maar naar het radioverslag, ook hartstikke leuk.
Dus precies na het eten begint het veslag van radio 1 via het internet. Tegelijk had ik een Franse pagina voor mij met een live geschreven verslag. Ik vond het wel een beetje raar dat de Fransen een kwartier vooruit leken te lopen met hun verslag. Ik zag opeens 1-0 voor Nederland, terwijl op de radio Van der Sar verwikkeld was in een schot van Toni van de Italianen. Langzamerhand werd het duidelijk: een live verslag, maar niet live! Een minuutje later lijk ik te worden gestoord door Hamidou, die mij komt feliciteren met de 1-0 en zegt, dat de wedstrijd bij hem wel op de buis is! Dus het vervolg heb ik bij hem gezien. Ik wil het toch voorelkaar krijgen dat ik de Gabonese zender op mijn scherm tover. Hij heeft de zelfde zenders als ik, maar bij laat Gabon zich niet zien!
Het was vannacht een buitensporig warme nacht. Toen ik ging slapen meette ik 36,4 graden, dat is bijna lichaamstemperatuur. Die warmte bleef ook erg lang hangen, zelfs met de ventilator aan is dat tè warm. Toch slaap ik!
Vanmorgen had ik met Amatigue afgesproken om een oogje in het zeil te houden bij het uitladen van de containers bij de Ecôle Technique. Er stonden twee containers op een trailer, voornamelijk geladen met bijzonder zware spullen. Honderden metalen dakplaten, tientallen kisten met gereedschap. Sommige van die kisten wogen rond de 70 kilo, voor de ploeg arbeiders was het erg hard werken. Ik had met ze te doen, terwijl ze in de brandende hitte met die zware dakplaten moesten sjouwen, er leek geen eind aan te komen. Sommigen leken aan het eind van hun latijn. En ik zat een beetje rond te kijken met de aanwezige douanier, met Amatigue en met Joseph, een flesje frisdrank in de hand. Ik voelde me een beetje opgelaten.
De werklieden moesten het doen met af en toe een slok koel water.

11 juni 2008.
Woensdag alweer, wat gaat de tijd hard. Ik heb vannacht op het dak geslapen in verband met de warmte. Ik heb de indruk dat het voor de warmte helemaal niet zoveel uitmaakt als je op het dak slaapt. Het was ook gisteravond weer onaangenaam warm. De beste manier om je daartegen te wapenen is je vooral niet druk te maken en rustig te blijven liggen. Ik val altijd snel in slaap.
Zojuist belde Lacine mij op om te vertellen dat de bougies zijn aangekomen en dat hij er aan komt. Als mijn auto het doet, dan ga ik snel naar Sangubaka. Adama heeft gisteren de twee extra zonnepanelen geïnstalleerd en hij vertelde dat de stroom is opgevoerd tot wel 260 Watt, de bassins zijn compleet vol! Het heeft trouwens hier in Sévaré gisteren een klein beetje geregend, net genoeg voor Sékou om de tuin niet te hoeven besproeien. Dat scheelt weer een kuub duur water. Gisteravond werd er overigens op de televisie gevraagd in Bamako zuinig te zijn. Voor schoon water is energie nodig en door de hoge olieprijs kon ook dat wel eens een probleem worden.
Zo, half negen, ik schrijf de naam van Lacine niet goed, het is Lassine. De auto start weer, het wonder is geschied. Het blijft echter een raadsel hoe allevier de bougies opeens tegelijk stuk waren. Lassine heeft ze vervangen. Even leek de motor niet aan te slaan, maar daarna hoorde ik het vertrouwde geluid. Het volgende probleem is de rekening. Waarom doen sommige mensen toch zo moeilijk? Lassine wil geen prijs noemen, hij rekent mij inmiddels tot zijn familie en ik moet zelf iets bedenken. Zelfs als ik hem 5 fcfa geef is hij al tevreden, zegt hij. Ik vermoed dat dat in de praktijk een aardige deceptie zou zijn, dus ik geef hem het mijn insziens redelijke of onredelijke bedrag van 20.000 FCFA (30 euro). Zijn reactie vond ik een beetje mager, zou het niet genoeg zijn?

Donderdag 12 juni 2008
Het is kwart over zes in de avond en er is een storm losgebarsten zoals ik niet eerder heb meegemaakt. De Sanogo's kijken, zolang als de electriciteit het toestaat naar een film op de computer. Het is noodweer. Hoe gaat het met de tent op het dak, houden de bomen het in de tuin?
Een uurtje later is de stroom weer terug, het was aardedonker. Sékou had juist voor mij een kip geslacht, die zit nu in de oven. De eerste van onze eigen kippen. Sékou zit er niet mee. Mijn twijfels zijn een beetje weggeëbt. Je leeft hier meer met de natuur. Ik herinner mij nog goed de discussies met de moeder van Anetty, die geiten had en daar ging er ook af naar de slager. Ik was toen meer vegetarisch dan nu.
Het is vanavond chaotisch. Gelukkig daalt de temperatuur, want vandaag was het ook weer behoorlijk warm. Mijn tent boven op het dak is onder water gelopen. Ik heb mijn lakenzak te drogen gehangen en ik slaap vannacht gewoon in de slaapkamer. Ik hoop dat het een beetje afkoelt, ik heb zoveel mogelijk tegen elkaar open gezet.

Vrijdag 13 juni
De temperatuur is aanmerkelijk gezakt en ik heb heel goed geslapen, ik heb mij eigenlijk gewoon verslapen. Dat is mooi. Hier in de computerkamer is het 29 graden, waar het normaal 35 is.
Het is vandaag de dertiende, maar dat geldt zowel voor Oranje als voor Les bleus. Ik ben benieuwd of ik iets van de wedstrijd te zien krijg, dat is geenszins zeker. Gistermiddag vond ik tussen de kanalen de wedstrijd van Duitsland tegen Kroatië, maar de tweede wedstrijd van gisteravond zat er niet tussen.
Ach, 9 uur, Modibo, de man met het polio-voetje, die wekelijks bij mij op bezoek komt, soms met zijn kleine dochtertje Djeneba achterop de mobylette, die Modibo belde mij in paniek dat zijn winkel gisteren tijdens de storm was ingestort. Ik ben meteen maar even gaan kijken. De schade viel op zich wel mee. Een golfplaten luifel voor zijn winkel was omvergewaaid, de palen waren verrot, dus de wind had vrij spel. We hebben 4 nieuwe palen gekocht en er komt later iemand helpen om zijn luifel weer overeind te zetten. De palen kostten 3250 CFA (4,5 euro), voor hem een aderlating.
Oh ja, nog een raar verhaal, waarvan ik de finesses niet ken. Gisteravond, tijdens de storm belde een onbekende, die Sékou wilde spreken. De verbinding werd onophoudelijk verbroken, maar na 4 of 5 keer bellen kwam er een vaag verhaal dat een grand-frère van Sékou samen met vier anderen in het dorp Fangasso zou zijn gearresteerd en nu in de gevangenis zit in Tominian. Misschien dat ik later meer te weten kom.

Zaterdag 14 juni
Ik ben om half zes opgestaan, ik heb op het dak niet goed geslapen. En dat kwam niet door de fantastische overwinning van het Nederlands elftal op de Fransen van gisteren, het kwam niet zozeer door het kabaal van brommers en auto's, blaffende honden en het aanhoudend gekwaak van de kikkers.
Om middernacht ging de telefoon, ik sliep al. In principe neem ik die 's-nachts niet op, maar na het derde telefoontje heb ik hem toch aangenomen. Ik kreeg een dramatisch snikkende Bakary aan de lijn. Met moeite begreep ik dat hij zojuist had gehoord dat in Djiguibombo de schedel van zijn broer is ingeslagen. Verder weet ik niet veel, de verbinding werd onophoudelijk verbroken, er was weinig gelegenheid voor vragen. Ik begreep nog wel dat hij meteen naar Djiguibombo wilde om poolshoogte te nemen. Ik houd mijn hart vast dat hij het recht in eigen hand zal nemen. Djiguibombo is een wat groter dorp in de Dogon, het heeft naar ik schat 1000 tot 1500 inwoners en het ligt boven op het plateau. De dichtsbijzijnde politiepost is op 18 km in Bandiagara. Ik heb aangeboden om mee te gaan, maar Bakary vond dat geen goed plan. Ik had geen idee wat ik daar in het holst van de nacht zou aantreffen, ik had geen notie van wat er precies aan de hand was, ik spreek de taal niet, ik raak misschien verzeild in een onduidelijk handgemeen en ik zou misschien in aanraking komen met de politie.
Vanmorgen belde ik Baba om raad, hij vond het absoluut geen goed plan om daar al snel heen te gaan. Geen idee of er sprake was van gevaar. Tegen twaalven kwam Baba langs, ook om met Yvonne te kunnen skypen. Het leek ons een goed plan om bij de vrouw van Bakary, Djenné, langs te gaan, die wist misschien meer. En inderdaad, Bakary had haar gebeld en verteld wat er aan de hand was. Bakary heeft in Djiguibombo twee broers, beiden schat ik in de dertig. De ene is doof, de andere heeft psychische problemen. En daar ging het mis. Om volstrekt onduidelijke redenen heeft de gestoorde broer met een grote knuppel de ander tijdens zijn slaap de schedel ingeslagen en is er daarna vandoor gegaan, zich waarschijnlijk toch wel bewust van zijn daad. Bakary is nadat hij mij heeft gebeld spoorslags naar Djiguibombo gereden en is met het slachtoffer teruggegaan naar Bandiagara, waar hij bij aankomst overleed. De dokter kon niets meer doen.
Ze zijn daarop teruggegaan naar Djiguibombo, waar ze vanmorgen het lichaam hebben begraven.
Het was duidelijk dat ik nu gerust naar Djiguibombo kon gaan, er was in elk geval geen gevaar meer. Dus stelde Baba voor om inderdaad snel te vertrekken, dan zouden we tegen de avond weer terug kunnen zijn. Zo gezegd, zo gedaan. Na ruim een uur rijden werden we ontvangen door een inmiddels tot rust gekomen Bakary, die ons langs zijn diverse familieleden leidde. We zaten een kwartiertje in de Toguna, de koele plek der ouderen, die binnen een paar minuten volstroomde met oude mannen.
Later hebben we een uurtje met een oudere man zitten praten, een steun en toeverlaat van Bakary, die hem had vergezeld naar Djiguibombo. Het is bepaald niet duidelijk wat met de dader moet gebeuren. Tot op heden heeft hij nooit aggressieve neigingen gehad, desalniettemin is de jongen een gevaar voor zijn omgeving. Iets dergelijks zou zich kunnen herhalen. Baba stelde voor hem naar een psychiater in Fatoma te brengen, niet ver van Sévaré, een arts, die zijn sporen op dit gebied heeft bewezen. Hij behandelt mensen met aggressieve neigingen en schijnt goede resultaten te boeken. Maar goed, voorlopig is de vogel gevlogen. Hij is de brousse in gevlucht. Het is een omgeving waar je je eindeloos kunt verbergen, maar hij zal zeker worden gevonden. Diverse mensen zijn op zoek, hij is door één van hen gespot, maar toen hij terugkwam met versterking was hij alweer verdwenen.
Tegen vijven waren we weer terug in Sévaré. Ik had nog net de tijd om de filmavond voor te bereiden: Le Vol du Phoenix. Over mensen die ergens in de woestijn neerstortten en van het oude vliegtuig een nieuw toestel in elkaar knutselden om daarmee aan een wisse dood in de woestijn te ontsnappen. Vrijdag had ik overgeslagen in verband met de voetbalwedstrijd.
Dankzij Baba ben ik nu trouwens ook achter wat er aan de hand is met de grand-frère van Sékou, die samen met de chef du village en vier anderen in de gevangenis zitten. Het verhaal is voorlopig minder spectaculair, ze hebben geprobeerd een stuk land te bewerken dat aan een andere eigenaar of aan een ander dorp toebehoort.