Printversie

Willem Snapper's nieuwsbrief 98, 14 december 2008.

Waarin ik een tas krijg
en
Waarin de perikelen rond een rijbewijs

Zondag 7 december 2008
Amper twee uur na de email-actie voor de stichting Mopti is er al 600 euro op de rekening bijgeschreven. Dat is een mooi en onverwacht begin. Dank iedereen voor het vertrouwen. Het is allemaal niet zo eenvoudig hier. Wat mij heel erg tegenvalt, dat alles wat je doet betrekkelijk veel geld kost. Dat komt in dit verschrikkelijk arme land mijn insziens vooral omdat het transport zo moeilijk is en alles van ver moet komen.

Ik zit nu al de hele dag achter de computer. De december email-actie is de deur uit en ik leg nog een laatste hand aan de website van de Stichting Mopti.
Ik kom nog even terug op de curieuze muizeval, die met muis en al was verdwenen. Die is nu teruggevonden aan de andere kant van de tuin. Ik heb vanmorgen geld aan de Sanogo's beloofd om de val terug te vinden. Geen drie minuten later kwam Adama aangerend dat hij in aanmerking wilde komen voor de 200 francs, maar de anderen waren het niet met hem mee eens. Ik heb het maar opgelost door Adama zijn geld te geven en de anderen een troostprijs van 100 francs. Het was sowieso een dure dag, want ik had al weken de Sanogo's elk een zonnebril beloofd. Dat kostte mij bijelkaar 750 francs, iets meer dan 1 euro. De kwaliteit is er ook naar. Die van Austin heeft het een uurtje volgehouden.
Sékou heeft al een hele week gewerkt aan twee tassen, niet echt mooi, aktetassen. Ik ben vorige week met hem naar de markt in Fatoma gegaan om leer te kopen. Daarna is hij zeker nog twee keer naar de markt geweest voor nog meer. Hij was er druk mee. Normaal gesproken maakt hij, spullen in opdracht. Of hij probeert zijn producten aan een handelaar op de markt te verkopen. Daar verdient hij niet meer dan een paar honderd cfa mee. Ik dacht nu ook dat dat het geval was, maar vanmorgen kwam hij mij en Paul elk een tas cadeau doen. Het is natuurlijk elke keer hetzelfde, de man wil iets aardigs terug doen, voor alles wat ik, maar Paul ook, voor Sékou en de Sanogo's doen. Het ligt voor de hand is iets zelf te maken, iets persoonlijks, iets van leer, zijn specialiteit. Hij kan niet vermoeden dat de ontvanger er misschien helemaal niet blij mee is, hetzij omdat die het niet mooi vindt, hetzij er al zesentwintig gelijksoortige artikelen ergens in een kast liggen. Het is een probleem dat ik sterk herken uit Nederland, mijn devies met verjaardagen was altijd al geen cadeaus. Weigeren was bij mij, zeker van Sékou geen optie. Zo ook dit keer. Emotioneel was ik heel blij met de tas, maar praktisch gesproken niet. Het gebaar, als cadeau voor het Tabaski-feest was onweerstaanbaar.
Paul dacht daar misschien ook zo over, maar hij wees de tas toch resoluut af, een beetje te resoluut in mijn ogen. Begrijpelijk, dat wel. Het gaf de nodige discussie en Sékou was duidelijk teleurgesteld. Pas de problèmes, pas de problèmes, maar desondanks verraadde zijn gezicht anders. Hij heeft de tas later aan buurman Sampana gegeven.

Maandag 8 december.
Zijn mensen hier nu sneller ziek? Bij mij begint het erop te lijken. Ik had vannacht last van buikloop en op het feest der feesten, Tabaski, ben ik min of meer gekluisterd aan huis. Niet dat ik mij nu echt beroerd voel, dat niet, maar een onrustig gevoel in mijn buik, dat wel. En met diverse bezoeken aan het toilet. Als ik heel eerlijk ben, kwam het mij wel goed uit, ik heb het niet zo op dit soort feesten. Je bent de hele dag kwijt met oppervlakkig geklets. Ça va? Ça va bien, et la famille, sambé, sambé, bonne fête, bonne fête.
Natuurlijk wens ik de familie al vroeg sambé, sambé, bonne fête. Iedereen is in rep en roer, Founé begint al vroeg met de hoofdmaaltijd van de dag. Natuurlijk komt zij al rond een uur of tien met een schaaltje couscous met saus. Ik zeg dat ik het niet moet eten, het zou niet goed vallen. Bewaren is moeilijk, de ijskast zit tjokvol. We hebben al zoveel lekkere (lees lekkerder) dingen. Bakary komt op bezoek en neemt een hele achterpoot mee van zijn net geslachte schaap. Ik stop een paar mooie stukken in de vriezer en de rest geef ik aan de Sanogo's, hetgeen betekent dat ook die nog in de koelkast moet worden gepropt.
Ik houd mij verder rustig en kom niet veel verder dan het bestuderen van de code de la route. Ik maak mij zorgen dat ik het echt niet zal halen. Op het internet vind ik de vragen van het examen, die zal ik nu verder bestuderen.

Dinsdag
Met de gezondheid gaat het vandaag weer een stuk beter. Maar de zorgen om het aanstaande examen nemen toe. Ik heb van het internet een cd gedownload met vragen en examentests voor de theorie. Je moet 35 van de 40 vragen goed hebben om te slagen. Zo zal het in Nederland ook wel zijn. Het blijkt al snel dat ik op korte termijn geen schijn van kans maak om het examen te halen. Bij de eerste test had ik 19 van de 40 vragen goed. Er zitten nare instinkers en vreselijke onzin-vragen tussen. Voordat ik alle 600 vragen uit mijn hoofd heb geleerd ben ik minstens twee weken verder, met nog altijd de kans dat ik het niet haal. Het lastige is, dat de 30 seconden om zijn voordat je de Franse tekst goed in je hebt opgenomen. Dan is de vraag meteen fout.
Ik heb het er toevallig over met Amatigue, die langs kwam om bonne fête te wensen. We worden het erover eens dat dit niet de geijkte weg is. Hij kent die wel en belooft bij de ambtenaar langs te gaan om erover te praten en het zo mogelijk te regelen. Tegen de avond komt hij terug en schroomt een beetje bij de mededeling dat het mij 60.000 cfa gaat kosten (90 euro), maar dan krijg ik ook gewoon mijn rijbewijs. Amatigue vond het van mij niet verstandig dat ik niet direct zijn of andermans hulp had ingeroepen. Ik wil graag mijn eigen boontjes kunnen doppen en onafhankelijk zijn van anderen, hoe goed bedoeld ook. Ik wil drukke mensen zoals Baba en Amatigue zo min mogelijk belasten.
Het smeergeld is nu hoger uitgevallen dan normaal, omdat er drie personen op de hoogte zijn van mijn aanvraag en het onderling moet worden verdeeld. Eigen beetje schuld dus, door op mijn eigen houtje aan de gang te gaan. De 90 euro zijn natuurlijk maar een fractie van wat je in Nederland kwijt zou zijn.
Tegen de middag kleed ik mij in mijn mooiste regenpak en vertrek naar Mopti voor een bezoek aan Gogo en aan Baba, het feest gaat nog een paar dagen door. Bij Gogo wordt mij een grote schapekluif voorgezet, de ontvangst is, zoals altijd bijzonder hartelijk. Bij Baba staat de volgende maaltijd klaar, een verse salade, riz gras (rijst in olie of vet) met een stukje vlees en wat groente, toe watermeloen met papaya. In Mopti lopen overal groepen fraai aangeklede en uitgedoste kinderen en vrouwen rond, die de deuren langs gaan om geld op te halen. Baba betaalt zich helemaal blauw, iedereen kent de plek van de goedheiligman en de groepen kinderen en vrouwen lopen af en aan. De kinderen zingen meestal een paar liedjes en Baba duwt ze een paar munten in de hand. Een groep vrouwen, die heel erg hun best doen, geef ik 500 cfa, maar ik had geen biljet van 1000. Het heeft iets weg van het feest van Sint Maarten.
Tegelijkertijd belt Yvonne naar Baba om te melden dat ze zijn vertrokken en dat ze voor Parijs zitten. Ik herinner mij goed het emotionele wegrijden uit de Gerard Doustraat en het verlaten van Amsterdam als we over de Utrechtse brug rijden, het is dan opeens allemaal erg definitief. U kunt Yvonne volgen op de website: www.danielnaarmali.nl.

Woensdag 10 december 2008.
De dag begint met weer een bezoek aan het kantoor voor de rijbewijzen. Ik geef de ambtenaar de beloofde enveloppe met geld. Ik heb er nog steeds moeite mee dat ik het op deze manier ritsel, maar de hobbels zijn op korte termijn te hoog. Ik begrijp dat ongeveer iedereen het zo doet, als je drie keer zakt en elke keer opnieuw ezamengeld moet betalen, begint het te lonen om een andere weg te zoeken. Zeker voor de mensen van hier zijn de vragen tè moeilijk en tè irrelevant. Zij hebben niet de beschikking over de cd van de Code de la Route, als hulpmiddel om de vragen van te voren in te zien. Ik breng ook een bezoek aan het Centre de Santé, waar mij een medische verklaring gegeven, zonder dat mij verder een vraag wordt gesteld. Morgenochtend is het examen, ik ben er nog niet gerust op.
Ik krijg ook zojuist een ongerust mailtje van Hans Taal, die meedeelt dat de exportpapieren voor de panelen en de pompen voor de tuin in Sarédera nog niet zijn afgegeven. Dat zou betekenen dat hij de spullen niet kan meenemen in zijn auto en dat zou erg jammer zijn. Hij vertrekt zaterdag. Dan moet ik binnen drie maanden ander vervoer zien te vinden, anders moeten we nog eens een kleine 1700 euro aan btw ophoesten.

Donderdag 11 december
Het is eigenlijk geen prettige dag, ik voel me schuldig. Een blanke met geld, een zwarte zonder geld. C'est la différence. Ik was stipt op de afgesproken tijd om half acht bij het CBR, dat hier de ONT heet. Na drie kwartier wachten word ik in een schoolbank gezet. Het wachten is noch niet voorbij. Naast mij, op de voorste rijen zitten de dames, jonge meisjes en vrouwen, de meeste in hun beste kleren en met hun mooiste kapsel, de mannen zitten achter. Er is plaats voor 24 mensen, buiten wacht een tweede groep.
Cissé neemt het woord. Hij legt uitgebreid uit wat de bedoeling is, de multiple choice vragen, hij vraagt of er iemand is die geen Bambara spreekt en door mijn aanwezigheid moet het examen in twee talen worden afgenomen. Op zich gunstig, want dan heb je per vraag meer tijd om na te denken en het goede te vervangen door een fout antwoord. Zeker in het begin wordt ruim de tijd genomen en worden her en der een paar kwinkslagen geponeerd. Het is echter een bloedserieuze aangelegenheid. Ik heb begrepen dat verreweg de meeste kandidaten opkomen voor een bromfiets- of lichte motor-rijbewijs. De vragen over het rijden op een snelweg in de buurt van Lille lijken mij niet zo relevant. Er worden 30 dias met verkeerssituaties op de muur geprojecteerd. De projector staat in een hoek van 45 graden, waardoor het beeld nogal wordt vertekend. Bovendien is het beeld zo klein, dat regelmatig mensen naar voren lopen om de dia van dichterbij te bekijken. Na anderhalf uur kan de sessie worden beëindigd, waar normaal 20 minuten voor staan. Door de harde bank is ongeveer alles beneden de gordel in slaap gevallen. We maken plaats voor de tweede groep, ik rijd naar huis. Om drie uur mag ik terugkomen voor de uitslag!?!? Ik ben er nog steeds niet gerust op.
De namen van de geslaagden worden opgeroepen, het zijn er een stuk of acht en ik zit daar natuurlijk ook bij. De rest moet het overdoen. Ik geneer me wel een beetje. Het blijft niet eerlijk. De enige verzachtende omstandigheid die ik mij kan bedenken is dat ik al 44 jaar in het bezit ben van een geldig Nederlands rijbewijs, dat ik enige rijervaring heb en dat ik nauwelijks een schade heb veroorzaakt, in een omgeving die op zijn minst complexer kan worden genoemd.
Aanstaande maandag moet ik terugkomen voor het praktijkexamen met een vrachtauto. God knows wat voor een vehikel ik te besturen krijg. Als je ziet wat hier rond rijdt, rijzen de haren je te berge.
Paul en Kim zijn vandaag voor een week naar de Dogon. Hun micro-krediet-vrouwen moeten worden bijgeschoold. Ik zie ze later weer terug. Het betekent wel dat ik het gemak en de heerlijke maaltijden van Paul moet missen.
Dan heeft Baba een probleempje met de elektriciteit voor het huis van Yvonne. Die is dinsdag vertrokken voor haar emigratie naar Sévaré en heeft tijdelijk een erg mooi huis gevonden op twee steenworpen afstand van Le petit palais. Maar er is nog geen stroom bij gebrek aan een elektriciteitsmeter. Het wachten is nu op een meter die wordt weggehaald bij iemand die enige tijd zijn of haar rekening niet heeft betaald, waarbij ook nog 300 euro onder de tafel moet worden opgehoest. Aangezien Yvonne moeilijk bereikbaar is, heb ik de verantwoording genomen en gezegd dat Baba dat in hemelsnaam maar moet betalen. Wat moet een Nederlander bij 40 graden zonder koelkast?

Vrijdag 12 december
Ik begin de dag zoals altijd met de stofzuiger, ik zuig geen stof, want dat betekent een snel einde voor het apparaat. Er vormt zich een bijna niet te verwijderen laag stof in binnenkant van slang en motor, waardoor de capaciteit drastisch afneemt en de stofzuiger het uiteindelijk begeeft. Maar hij blijkt uitermate efficient in het opzuigen van muskieten. Vanmorgen ving voor de horren op de ramen het record aantal van 249 stuks. Allemaal proberen ze naar buiten te komen, om 's-nachts weer door kieren en gaten de bescherming van warmte en duisternis te zoeken. Ik geloof trouwens niet dat ik vaker wordt gestoken, dit ter geruststelling van aanstaand bezoek.
Ik hoor niets meer van Hans Taal, een telefoontje naar Dirk Elzinga van Solar Access leert dat Hans donderdag naar Deventer is gereden en de zonnepanelen en de pompen heeft ingeladen, dus ik ga ervan uit dat hij zaterdag volgens plan op pad gaat, om eind van het jaar in Sévaré aan te komen. Komt alles nog goed. Ik heb helaas nog steeds geen nieuws over de komst van de compressor, ik ga ervan uit dat ook dat goed komt.

Vrijdagmiddag breng ik samen met Sékou een bezoek aan Sangubaka, het gaat erg goed in de tuin. Vooral de uien doen het goed, maar ik zie ook diverse kool-, tomaten- en wortelaanplant. Ik ontmoet een Malinese dame die in Parijs woont. Ze is op bezoek in haar geboortedorpje dichtbij en ziet haar kans schoon om mij te ontmoeten. Ze is zeer te spreken over wat we in Sangubaka hebben bereikt en vraagt of ik in haar dorp niet een tuin kan aanleggen. Ik vertel dat zo'n project afhankelijk is van de financiering en dat ik daar op dit moment de middelen niet voor heb. Ik wil met alle liefde alles doen om daar een tuin te beginnen, maar dat ze moet rekenen op een investering van ongeveer 18.000 euro. Zij was niet onder de indruk van dat bedrag en wie weet, als zij voor het geld zorgt, dan kan ik met een nieuw project beginnen!

Zaterdag 13 december
Het is een stressy dag. Ik heb met Jan afgesproken, Jan Vonk, de voorzitter van Stichting Mopti, dat ik een extra pagina maak over de cursus voor de vrouwen in Sangubaka. De school van zijn zoontje Jakob is misschien geïnteresseerd om onze projecten te steunen. Ik moet een folder maken om hier in Mali uit te delen aan toeristen die de tuinen bezoeken. Misschien levert ook dat wat op. Ik heb met JP, de reisleider van Baobab Travel, contact gehad, hij wil aanstaande woensdag met geïnteresseerde reizigers de tuin in Sangubaka bezoeken, direct na de vergadering. Maandag moet ik afrijden in de vrachtwagen, al kan ik niet zakken. Dat hebben we afgesproken. Maar toch, ik moet nog een beetje studeren. Dus ik heb een hoop werk. De stress slaat pas echt toe als om acht uur de stroom uitvalt en ik voor twaalven niet meer achter de computer kan. Ik doe natuurlijk, om geen tijd te verliezen, andere dingen. Ik studeer in de Code de la Route en ik haal mijn nieuwe boekenkast op.
Ik kan ook niet weigeren als Sékou mij vraagt of ik niet een tweepersoons bed kan kopen voor Founé. Ze is hoog zwanger, het duurt nog drie weken als alles goed gaat. Nu slaapt ze gewoon op een matje op de grond. Ik hoop dat Sékou niet meteen profiteert en zoon nummer acht op de wereld probeert te zetten, iets waar hij hoegenaamd geen moeite mee heeft, maar ik wel.
Oh ja, het is weekend, het is filmavond. Vrijdagavond draaide ik de schietfilm Hitman, in mijn ogen een nare film, maar niet in de ogen van het publiek. In de verwachting dat ook vanavond wel weer een bijzondere film zou worden getoond, stonden de kinderen al ver voor zevenen voor de poort, terwijl die pas om half acht open gaat. Het was weer een chaotische stormloop op de betere plaatsen. Een rare film overigens, Comme chiens et chats, maar ze vonden hem leuk, hij had ook wel wat.
Het loopt nu tegen twaalven, ik heb net de nieuwe reportage voor de cursus in Sangubaka op de website van Stichting Mopti gezet, Ik hoor nu opeens ge-klik-klak buiten. Ik zie niks, maar Sékou verschijnt en vertelt dat hij met de wonderbaarlijke muizevallen van Wendela vanavond al twee muizen heeft gevangen, steeds met dezelfde val trouwens. Ik ga slapen, welterusten.