Mijn nieuwe huis in Mopti / Sévaré.
Hieronder vind je chronologisch een verslag van mijn reis naar Mali in 2005.
In de loop van het jaar had ik met behulp van mijn pleegzoon Bakary een stukje grond gekocht in Sévaré en het lag in de bedoeling om met de architect N'Diaye en de aannemer Yacou rond de tafel te gaan zitten om te kijken of onze plannen niet wat eenvoudiger gerealiseerd zouden kunnen worden. Mijn plannen werden begroot ergens tussen de 50.000 en de 100.000 Euro en dat vond ik een beetje veel. Je weet niet wat daar nog bij gaat komen aan onverwachte dingen, dus ik wilde echt proberen die bedragen flink naar beneden te krijgen.
21 oktober 2005: Ik vlieg met Air France van Amsterdam via Parijs naar Bamako, waar ik van het vliegveld wordt opgehaald door Bakary. Hij heeft er dan al een bustocht van 10 uur op zitten voor de 650 km van Sévaré naar Bamako. Wij logeren in Hotel Toguna, het eenvoudige hotel van Salim Cissé. Zaterdag vroeg vertrekken wij dan samen met de bus naar Sévaré. Een beetje zorgen maak ik me wel voor deze tocht. Het is heet, in Sévaré en Mopti is het overdag tot boven de 40 graden. In elk geval maar flink water meenemen. Maar de bustocht is wel weer een belevenis. Regelmatig wordt gestopt voor gebed, eten of behoeften, of alles tegelijk. En als je even niet oplet rijdt de bus weg, dan heb je een probleem.
dinsdag 25 oktober: De eerste web-update. Bakary stond mij zaterdag op te wachten op het vliegveld van Bamako, het geluk was van zijn gezicht af te lezen, van oor tot oor, hopelijk bij mij ook. Onmiddellijk werd wel mijn bagage er door de douane uit gepikt, met computers valt wat te verdienen. Maar door het resolute optreden van Bakary mochten we alles zonder betalen meenemen. Buiten wachtte Cissé met zijn oude Nissan om ons naar zijn hotel te brengen. Pilsje gedronken op het dak en daarna naar bed.
De bus naar Sévaré vertrok om 11 uur en het werd zoals verwacht een erg lange en hete dag. Op zich een prima bus, alleen was de airconditioning al geruime tijd buiten werking en de weinige koele lucht die naar binnen kwam moest door een kier in de deur. Enfin, na 10½ uur kwamen we dan eindelijk in Sévaré aan.
Al een tijdje voelde ik mij niet zo lekker, ik dacht dat het aan de Lariam lag, de anti-malaria-medicijnen, maar de zondagse rust deed mij wel goed en ik had zowaar 's-avonds enige trek. 's-Middags naar mijn terrein gereden. We werden gelaten verwelkomd door de herders-familie die zich daar heeft gevestigd, twee vrouwen, twee kinderen, een blinde man en een paar honden, die ons grommend tegemoet kwamen. Om eerlijk te zijn een beetje een troosteloze toestand en ik schrok best, zou dit het moeten worden? Maar goed, je moet er doorheen kijken en ik zag toch mijn huis al verrijzen.
Maandag de eerste business-dag, bankrekening geopend, telefoonkaart gekocht en de meegenomen computer naar Bakary's internetcafé in Mopti gebracht. 's-Avonds achterop de bromfiets van Bakary terug naar Sévaré. Dat het licht van de motorfiets uitviel was niet zo heel erg, ik had mijn zaklantaarn om bij te schijnen. Bakary's vrouw Djenné had erg uitgepakt met lekker eten, ik geneer me dat zij zo hard moet werken.
Het is wel erg warm. De temperatuur schommelt rond de 40 graden, en het is soms nog vochtig ook. Toch begin ik al een beetje te wennen, de ziekteverschijnselen lijken geheel verdwenen en ook de eetlust is nagenoeg hersteld.
Dinsdag een schok. Ik had maandag een hele nieuwbouwwijk zien liggen en Bakary vertelde mij dat daar ook nog wel iets te koop stond. Achterop de brommer ernaar toe, en op 200 meter van de Technische school staat een soort paleisje waar je bijkans niet eens van droomt. En volgens Bakary voor ruim minder dan waar mijn geplande huis voor zou moeten worden gebouwd. Natuurlijk ook nadelen, geen ruimte voor een moestuin, in de natte tijd misschien moeilijk te bereiken vanwege modder, maar verder, je gelooft je ogen niet.
Het moet raar gaan als ik hier niet voor ga. Drie slaapkamers, twee badkamers met douche, een woonkamer, een kleine keuken, ruimte voor een kantoortje, garage, allerlei spannende hoeken en het geheel al voorzien van borders met de mooiste bloemen en ik zou er morgen kunnen intrekken bij wijze van spreken. Kortom reuze spannend.
woensdag 26 oktober: ik heb contact gehad met de eigenaar, hij wil het inderdaad verkopen, over de prijs valt te praten. Vanmorgen nog even langs geweest voor een foto zonder lelijke auto, hieronder. Het is moeilijk om op het erf te fotograferen, alles is een beetje volgebouwd, de vloeren zijn betegeld en er zijn een aantal perken met de mooiste bloemen en planten erin. Het is klein en krap, maar ook erg knus en gezellig stel ik mij voor. De avonden zit ik boven op het terras met ruim uitzicht, elk zuchtje wind vang je daar op. Misschien ga ik daar ook wel slapen, zet ik mijn binnententje neer tegen eventuele muskieten. Daar heb ik tot nu toe overigens heel weinig last van gelukkig. Opzij in de hoek is ook nog een plek voor de gardien, zijn vrouw en vier jongetjes. Buiten staat een dubbel ledikant.
Hoewel er twee complete badkamers zijn en een boiler voor warm water, is het huis nog niet op de waterleiding aangesloten, maar navraag bij de betreffende dienst blijkt dat niet meer dan een formaliteit te zijn. En betalen natuurlijk.
Bakary heeft 's-ochtends eerst zijn motorfiets laten repareren, al het licht was uitgevallen en ik moest steeds met een zaklantaarn schijnen om de weg te vinden en om achteropkomend verkeer te waarschuwen op de drukke en niet geheel ongevaarlijke weg van Mopti naar Sévaré. In internetcafé Guinna aangekomen, direct de eerste helft overgemaakt van de ABN-AMRO naar de BNDA-bank in Mali, de wereld wordt er niet groter op! Morgen de tweede helft. Hopelijk komt het ook aan, want dat loopt nog niet altijd op rolletjes.
donderdag 27 oktober: gisteravond nog maar eens gebeld met de eigenaar, Bakary doet dat, zijn Frans is natuurlijk wel veel beter en ik blijf dit soort zakelijke gesprekken lastig vinden door de telefoon. Hij is nog steeds bereid te verkopen, en er worden verwoede pogingen gedaan om wat van de vraagprijs af te krijgen. Ik heb vandaag het tweede gedeelte via het internet overgeboekt naar mijn rekening hier, dus als het geld arriveert kan ik hem een koffer met geld overhandigen en is de koop geregeld, Het is hier boter bij de vis. Zeggen dat het onderweg is, of zeggen dat het ieder moment kan komen heeft geen zin. Het enige dat werkelijk indruk maakt is een zak met geld. We zijn ook bij het waterleidingbedrijf geweest, voor de aansluiting dient nog eens een kleine 4000 Euro te worden betaald. Maar dat kan nog wel eens prijsdrukkend werken bij de onderhandelingen over de aankoop. Spannende tijden dus en ik moet nu gewoon wachten tot het geld er is. Elektronisch bankieren is nog niet ingeburgerd. Bankafschriften kennen ze niet. Je moet naar de bank om het rekeningsaldo te weten. Eeen emplyée legt een kladje papier op de balie met het laatste saldo. Maandag en vrijdag zijn de drukke dagen. Ik wil eigenlijk een bromfiets kopen dus vandaag naar de bank in Sévaré om Euros te wisselen, maar er waren meer dan 100 clienten voor mij. In Mopti ging het gelukkig veel sneller. Op de drukke dagen kan het zijn dat er tot 500 clienten voor je zijn en is het er een drukte van belang. Gelukkig kun je nummertjes trekken en in een cafeetje gaan zitten wachten, tijd genoeg, want het kan echt uren duren.
Maar goed, volgende week zal ik wel een paar dagen in de bank moeten doorbrengen, wachtend op het geld. Als dat dan is aangekomen, hoop ik dat een telefoontje genoeg is om de koop te bezegelen. Ik hoop dat jullie een beetje voor mij duimen.
dinsdag 1 november: tot op heden weinig nieuws. Waarschijnlijk eindigt morgen de Ramadan, dat is nog niet helemaal duidelijk hier. Dat betekent donderdag een feestdag, ik ben benieuwd. Met het huis schiet het nog niet op. Het geld is nog niet gearriveerd, we hebben vanmorgen geinformeerd bij de bank. We zijn ook nog een keer gaan kijken en ik heb alles nog maar eens goed in mij opgenomen. Vanwege de ramadan kan er best wel vertraging ontstaan en moet alles de laatste week worden geregeld. Maandag ben ik begonnen met de installatie van de computers op de Technische School. Eigenlijk hebben ze al veel zelf gedaan, één lokaal is helemaal ingericht, rest het tweede lokaal met een aantal probleem-computers. Sommige hebben defecte harde schijven, werkgeheugen is sowieso beperkt. Maar met de hulp van Bakary heb ik er toch alweer 5 aan de praat gekregen en geinstalleerd. Vandaag is feestdag en is de school dicht, dus misschien dat ik morgen verder kan.
Het is duidelijk minder warm dan vorige week, of kan ik er beter tegen, ik geloof het eerste. Ik ben zondag zoals wel vaker gebeurt door mijn rug gegaan, ik loop als een oud mannetje hier nu rond. Gisteren had ik het echt slecht, vandaag gaat het alweer een stuk beter en binnen een paar dagen ben ik wel weer de oude. Verder weinig nieuws, beetje emailen vandaag en proberen de notebook van Bakary te repareren, deCD-speler heeft het begeven.
vrijdag 4 november: het begint erop te lijken, gisteren naar het hoofdkantoor van de bank gebeld in Bamako en het goede nieuws is dat het geld is gearriveerd. Maandag wordt er verder onderhandeld en misschien komen we snel tot een akkoord. Ook dit wordt natuurlijk duurder dan voorzien. Bakary dacht van meet af aan dat er geen aanvullende kosten zouden bijkomen, maar ook hier geldt gewoon "kosten koper", dus moet ik er nog een kleine 20% bij optellen. Jammer maar onvermijdelijk. Het blijft niet duur en het past nog precies binnen het geld dat ik had overgemaakt. Voor de aansluiting op de waterleiding heb ik een extra bedrag naar hier overgeboekt. Zonder water kan ik het huis het komende jaar niet verhuren.
De afgelopen dagen waren een beetje chaotisch. Het einde van de Ramadan stelt niet zoveel voor, iedereen trekt zijn mooiste kleren aan en men gaat bij al zijn vrienden langs om een goed feest te wensen. Bakary heeft voor mij een boubou gekocht in een schitterende kleur blauw. Het voelt aan alsof je in een oven zit, de stof lijkt geplastificeerd en de ventilatie is minimaal. Het is een soort plasic-regenjas-effect, maar dan bij 40 graden (en de regen zit binnen). En verder natuurlijk veel eten, het gaat de hele dag door. Het eten valt me toch niet tegen, Djenné doet steeds erg haar best om het voor mij niet al te extravagant te maken.
Op de Technische school gaat het ook goed, we hebben nu 15 computers aan de praat gekregen, Joop en Gonny van de Stichting www.dogononderwijs.nl, de steunpilaren van oa de technische school zijn ook gearriveerd. De notebook van Bakary is gerepareerd, al met al weinig te klagen. Mijn rug gaat ook elke dag beter.
Verder vermaak ik mij wel, aan het eind van de dag drinken we meestal nog ergens een grote fles bier op een terras en ik begin al snel een aantal mensen te kennen. Ik verheug mij op gezellige avonden op mijn dakterras!
maandag 7 november: Het gaat goed hier, de spannende tijden breken nu echt aan. Vandaag reist de eigenaar Mr Togora van Bamako hier naar toe en morgenochtend wordt de koop bezegeld. Het heeft nogal wat voeten in de aarde, nou ja het is niet veel anders dan in Nederland, de betaling is een beetje probleem. Normaal loopt de betaling via de notaris, de eigenaar wil in tegenstelling tot wat ik eerder vermoedde geen contanten en wil het direct op zijn rekening. Dat kan de notaris niet controleren. Overboeken naar de notaris gaat teveel tijd kosten. Dus daar moeten we wat op vinden. Ik denk dat het wel gaat lukken. Het is verder rustig, het meeste werk op de school zit erop, ik heb nu 18 computers geïnstalleerd en zelf hadden ze er ook al een stuk of twintig. Dus dat loopt best aardig. Ik moet nog 1 computer installeren en verder een inventarisatie maken. Het wachten is op de president, hoewel de kans klein is dat hij zaterdag ook werkelijk komt bij de opening van de Technische school.
Mr Togora weet nog niet dat de koper een blanke is, dat kan nog een schok worden voor hem, want dan was de prijs misschien wel anders uitgevallen. Als hij vanavond aankomt zal de gardien het hem wel vertellen. Bakary heeft in elk geval geweldig zijn best gedaan voor me, alles per telefoon. Er zijn wel 100 telefoontjes gepleegd.
Djenné probeert ook alles om het mij naar de zin te maken. Gisteren had ze gekookte eieren in een jasje van gehakt gemaakt! Frieten erbij, köfte is er niks bij. Haute cuisine. Voor Bakary is er altijd rijst met saus, zijn lievelings-eten, ik eet daar ook wel van, maar dat vind ik toch wel minder. Ze hebben een fles met hete saus en die doet wonderen, ik bedoel, je proeft niks meer.
Met de temperatuur is best te leven, je moet je vooral rustig houden. Maar het moet gezegd, de vrouwen doen daar niet aan mee. Ik zit er nu echt dagelijks bovenop en dat valt niet echt gemakkelijk. De meesten spreken geen Frans, Djenné ook niet, dus er valt niet veel te converseren. Ik moet hard gaan werken aan mijn Bambara. Ze werken zich de hele dag het ape-lazarus. Van 's-ochtends zes uur tot een uur of negen in de avond, het ontbijt, het middag- en avondeten, schoonhouden van de cour, water putten, de was, zorg voor de kinderen, het houdt niet op. Gedurende de weekends verveel ik mij dodelijk. Ik hoop dat dat straks anders wordt in le petit palais, daar kan ik mijn eigen gang gaan. Ik heb ook geen transport, ik heb geen zin rond te hangen, er zijn te vaak mensen die iets van je willen. Dat is wel jammer. Vaak drinken we aan het eind van de dag een pilsje bij de Libanees, een fles van een halve liter kost 1 euro, dus dat is te doen. Zaterdag was daar opeens Tégué, de gids waar ik al twee keer in de Dogon mee op stap ben geweest, een hartverwarmende ontmoeting. Hij probeert nu toeristen te charteren in Sévaré. Aardige jongen, jammer dat de drank teveel vat heeft op hem.
"s-Avonds haalt de buurman de tv tevoorschijn. De hele cour van jong tot oud kijkt dan naar de gruwelijkste films op DVD, of naar clips van Malinese muziek. En ondanks het kabaal van de generator wordt er intensief van genoten.
8 november 2005: Het is gelukt. Eigenaar Togora is medicus, 73 jaar, gepensioneerd, maar blakend van levenslust en vitaliteit. Hij is alweer met een nieuw huis bezig in Bamako en weigert ook zijn beroep op te geven. Iedereen kent hem, overal klinkt enthousiasme. Afspraken aangaande de verkoop worden moeiteloos nagekomen, het is een feest om hem te hebben ontmoet, helaas zie ik hem nooit meer, want de afstand tussen Bamako en hier valt zwaar.Tegen negenen vanmorgen staan we op de stoep. De gardien had al laten doorschemeren dat de koper blank zou zijn, de schok viel mee. Togora leidde ons rond door het huis, het is niet echt groot, maar het is een erg gezellig huis, met erg gezellig buiten en het grote dakterras. Het komt wel goed. Ik heb voor teveel geld de meubels meegekocht, een paar kasten, een tafel, zes stoelen, twee bedden en wat klein goed. Bij de bank in Sévaré ging alles heel vlot, er waren maar drie wachtenden voor, het was snel gepiept. Een oud collega van Togora uit Mopti bracht ons naar de notaris aldaar, maar helaas was die niet aanwezig en zou pas 's-middags weer komen. Togora bood aan om in Sévaré het water te regelen, dus zijn we met de auto teruggegaan. In Sévaré deed de koppeling van de oude Datsun het niet meer, maar een garage had het snel geregeld. Het energiebedrijf was inmiddels weer terugverhuisd naar Mopti, dus maar weer teruggereden. Helaas is het etenstijd en het kantoor gesloten. Gelukkig is de notaris weer terug en worden de stukken snel getekend. We eten bij Madame heerlijke rijst met vis en daar scheiden de partijen. Bij het afscheid worden alle gelukwensen uit de kast gehaald.
10 november 2005: Allereerst natuurlijk reuze bedankt voor alle reacties, de emails, de telefoontjes zelfs! Jammer dat ik er een paar heb gemist, maar in elk geval 1 kwam terwijl ik in een taxi-brousse zat en ik heb hem helaas niet gehoord. Hartverwarmend in elk geval.
Ik ben reuze gelukkig. Ik voel mij de koning te rijk, het is werkelijk een paleisje. Het ging allemaal eigenlijk reuze gemakkelijk. Jammer dat de ramadan er tussen zat, dat heeft tijd gekost, en dat je maar moet gissen of het geld is aangekomen. Uiteindelijk kwam dat toch nog redelijk snel en vanaf dat moment raakte alles in een stroomversnelling. De zeer krasse Togora van 73, je geeft het hem nooit, voor hem twee dagen in de bus om van Bamako naar hier te komen en weer terug, dat is geen sinecure. Tweemaal 10 uur, lang en heet.
Ik zit op het moment in Mopti. Bakary is gisteravond rond elven vertrokken naar Bandiagara om vanmorgen bij de doop te zijn van een kind van een vriend, Bandiagara ligt hier 120 kilometer vandaan. Maar hij kreeg onderweg een lekke band en heeft de nacht in de bosjes langs de kant van de weg doorgebracht. Dat is geen prettige ervaring. Hij heeft de doop-plechtigheid gemist. Dan is het toch wel heel handig als je een telefoon hebt, de communicatie is meteen geregeld. Ja, nee, vanuit de bosjes is geen contact mogelijk, daar is geen bereik. Marian heeft mij kort voor mijn vertrek geleerd hoe je snel met woordenboek enzo kunt SMSsen en dankzij haar verstuur ik nu ook SMS'jes naar Bakary, die ontvangt hij dan als hij terugkomt. Ik heb het inmiddels redelijk onder controle.
Ina, de stand-in voor Bakary brengt mij om half twaalf al voor de tweede keer een bord met gebakken banaan en geroosterd vlees. Ik mag er niet voor betalen, maar zij krijgt het geloof ik ook weer cadeau van iemand. Niet duidelijk, maar wel erg lekker.
Gisteren een gesprek gehad met de gardien, die was natuurlijk bang om zijn baantje en zijn huis te verliezen. Het is een schat van een man, met dito vrouw en vier kinderen, die wonen dus bij mij in de cour en hebben een eigen optrekje. Voor zijn baantje hoeft hij voorlopig niet bang te zijn, ik hoop wel dat Bakary hem niet te hard aanpakt, je weet maar nooit, Afrikanen onder elkaar. Zijn maandsalaris bedraagt 42 euro + een zaklantaarn en een doos batterijen, voor als de stroom uitvalt?! Alle kamers hebben electra, er is ook telefoon, maar het nummer is mij niet bekend. Gisteren probeerde Togora mij te bellen, maar de deur was op slot en ik kon er niet in. De gardien was even weg. Maar 't werkt wel!
's-Middags wat laatste lootjes op de school, hoewel het is nog steeds niet helemaal gedaan. Morgen het restant. Aan het eind van de dag zijn ben ik met Joop, zijn vrouw Gonny, Marlène van Gered Gereedschap, Amatigue en Bakary naar mijn huis wezen kijken, Iedereen dolenthousiast en volgens hen heb ik het huis van mijn leven. Dat gaf mij nog extra een goed gevoel. Ik zie wel een beetje op tegen de terugreis, 1. ik wil helemaal niet terug, 2. wordt toch wel een lastige reis. Ik moet om 11 uur op het vliegveld zijn, dan moet ik afwachten wanneer we de lucht in gaan en waar nog wordt gestopt. Ik verwacht eind van de avond in Parijs te zijn. Misschien blijf ik op het vliegveld (Orly) of ik vraag een taxi mij een hotel te zoeken. De volgende dag neem ik dan de TGV.
Ik moet nu nog naar de notaris voor de Titre Foncier, een document waar eigenlijk alles om draait, de electra regelen, de telefoon voorlopig laten afsluiten en dan zitten de officiële dingen er op.
13 novembre 2005: de laatste update vanuit Mali. De wonderen zijn de wereld nog niet uit. Nog even terug naar donderdag. Bakary meldt in de loop van de middag dat op de terugweg ook nog de ketting van zijn motorfiets is gebroken. Ik was inmiddels bij Moussa beland. Moussa is niet veel minder dan mijn tweede zoon hier, alhoewel wij wel veel minder contact hebben. Moussa wil weinig van internet weten, hij heeft geen email. Elk weerzien was in elk geval steeds hartverwarmend. En zo ook nu. Ik vertelde hem van mijn huis en mijn plannen. Hoe groot was de verbazing, de verwondering dat Moussa inmiddels is verhuisd van Mopti naar Sévaré, oh wonder, naast mij!! Wij vervallen van de ene verbazing in de andere. Is de wereld nou klein of hoe zit dat? 's-Avonds direct bij hem op bezoek, helaas weer met uitgebreid eten (Djenné had al voor mij gekookt). Het blijft een probleem. Maar je kunt je problemen heel veel slechter uizoeken. Het gaat Moussa niet slecht, hij heeft zijn huis helemaal zelf gebouwd en het ziet er prachtig uit. Moussa heeft 5 kinderen, teveel volgens hem, en een erg aardige vrouw, ze heet ook Ina en spreekt in tegenstelling tot Djenné wel Frans. Vrijdag is de laatste dag op de school. 's-Ochtends kan ik maar weinig doen, het tweede lokaal is nog steeds niet op orde. Uiteindelijk toch de inventarisatie afgemaakt en nog twee computers gerepareerd. Zo hebben ze hier nu uiteindelijk toch meer dan 40 werkende computers verdeeld over twee lokalen. Zaterdag de 14e, de dag van de inauguratie. De president werd uiteindelijk vervangen door twee ministers en de opening werd omgeven door muziek en dans. 's-Middags een beetje geslapen en een pilsje gedronken bij de Libanees, bijna ons dagelijkse uitje. Daar belde Gerard of hij ons niet zou ophalen uit Parijs. De schat. Er is toch werkelijk niemand anders die hem dat na doet! We zullen zien hoe het loopt. Na het eten hebben wij een paar flesjes bier en frisdrank (voor Moussa, hij is Moslim) gekocht en die hebben wij meegenomen naar le petit palais, alwaar een soort paradijselijk gevoel over mij kwam. Wat een rust, wat een heerlijkheid. Hier wil ik echt wonen!
Morgenochtend Point Afrique, ik ben benieuwd, tot in Nederland.
